Μνήμες από την παρουσία των εβραίων στην Ξάνθη ζωντάνεψαν την Κυριακή 20.2.2022 με τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου Ολοκαυτώματος στην Ξάνθη. Το ΚΙΣΕ με τη συνεργασία του Δήμου και το ΠΑΚΕΘΡΑ διοργάνωσε εκδήλωση για τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου Ολοκαυτώματος, στο πλαίσιο της Ελληνικής Προεδρίας του IHRA, στην μνήμη των 526 Εβραίων της Ξάνθης που εξοντώθηκαν στο Ολοκαύτωμα. Στη βάση του Μνημείου, το οποίο συμβολικά τοποθετήθηκε στην πλατεία Ελευθερίας της Ξάνθης, έχουν μπει 526 βότσαλα, όσοι οι Εβραίοι της Ξάνθης που εξοντώθηκαν από τους Ναζί, καθώς και τμήματα δυο σιδηροδρομικών ραγών που συμβολίζουν την πορεία τους προς το στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Τρεμπλίνκα.

Μετά τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου, η Υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως, ο Μητροπολίτης Ξάνθης και Περιθεωρίου Παντελεήμων, ο εκπρόσωπος του τοποτηρητή της Μουφτείας, ιμάμης Εμπλιούκ Ραμαντάν και ο Ραββίνος Θεσσαλονίκης Ααρών Ισραέλ, έστειλαν ένα ηχηρό μήνυμα ειρηνικής συμβίωσης Χριστιανών, Μουσουλμάνων και Εβραίων, με την κοινή φωτογράφισή τους μπροστά από το Μνημείο, καθώς η Θράκη αποτελεί πρότυπο αυτής της συμβίωσης.

Του Θανάση Μουσόπουλου

Αυτές τις μέρες  πληροφορήθηκα με συγκίνηση ότι ο Δήμος Ξάνθης, ύστερα από πρόταση του ΠΑΚΕΘΡΑ, στις 20 Φεβρουαρίου οργανώνει εκδήλωση στη μνήμη του Ολοκαυτώματος των Εβραίων της Ξάνθης και αποκαλύπτει στην Πλατεία Ελευθερίας σχετικό Μνημείο.

Με αυτή την ευκαιρία θα ήθελα να βάλω στο χαρτί μερικές μνήμες και σκέψεις, σχετικές με το θέμα των Εβραίων της Ξάνθης.

Μικρός μέναμε στην οδό Τσιμισκή αριθμός 30, και στη διπλανή δίπατη οικοδομή, στο ισόγειο είχε μια καπνική εταιρεία. Ένας υπάλληλος ήταν Εβραίος, νομίζω κατοικούσε στην παλιά πόλη, δε θυμούμαι τ’ όνομά του. Ένας κομψός, σοβαρός κύριος, μεγάλης ηλικίας.

«Μ’ άρεσε να πηγαίνω σ’ εκείνο το σχολείο με τους αγίους, που μας κοίταζαν από τις εικόνες που κρέμονταν στους τοίχους. Τον παπα-Αθανασούλη τον αγαπούσαν όλοι και τον άκουγαν γιατί ήταν πολύ καλός. Μια μέρα, μετά το μάθημα, μερικά από τα μεγάλα αγόρια έπιασαν τον αδελφό μου και τον έβαλαν στη μέση. Eνα αγόρι κρατώντας ένα σπασμένο μπουκάλι του φώναξε: “Εσύ σκότωσες τον Χριστό μας!”. Ο παπάς το έμαθε και τους έβαλε τιμωρία». Στην αφήγηση της εβραιοπούλας Ρεβέκκας, που στην Κατοχή έγινε Κούλα και, με τη βοήθεια του ΕΑΜ, κρύφτηκε με την οικογένειά της στο χωριό Μάτσανι (σήμερα Κρυονέρι) της Κορινθίας, χωράνε όλα. Η ειρηνική όσμωση ανάμεσα στους πολιτισμούς και η αλληλεγγύη, η βαρβαρότητα και ο φόβος, ο οικογενειακός δεσμός και το ρατσιστικό μπούλιγκ, η αυταπάρνηση και η διακινδύνευση. Δεν πέρασαν λίγοι μήνες από τότε που αναρωτιόμουν, γράφοντας εδώ για ένα ξενόγλωσσο εξαιρετικό βιβλίο-μαρτυρία του Ολοκαυτώματος («Το αγόρι από το Μπούχενβαλντ» του Ρόμπι Γουέισμαν, εκδόσεις Πατάκη), πότε θα έχουμε επιτέλους παιδικά και εφηβικά βιβλία βασισμένα σε ελληνοεβραϊκές ιστορίες από την Κατοχή (και όχι μόνο!). Και να που εκπληρώνεται με τον καλύτερο τρόπο η προσδοκία μου.

Στις 6.2.2022, πραγματοποιήθηκε στον Βόλο διαδικτυακή εκδήλωση για την Ημέρα Μνήμης Ολοκαυτώματος. Ακολούθως δημοσιεύεται η προσφώνηση του Μητροπολίτη Δημητριάδος κ. Ιγνάτιου.

"Είναι τέτοια η φρίκη, τόσο ανείπωτη η τραγωδία που έζησε ο κόσμος ολόκληρος στο Oλοκαύτωμα  που ότι και να πει κανείς λίγο θάναι…

Είναι τόσο αδιανόητο το γεγονός ότι απλοί καθημερινοί άνθρωποι,   οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας όπως λέμε, ο χασάπης, ο παντοπώλης, ο υπάλληλος, η δασκάλα, η ράφτρα κι ο παπάς ακόμα,   συνεργάστηκαν με τους φασίστες και τους ναζιστές στην τέλεση ασύλληπτων εγκλημάτων  που το μυαλό ακινητεί και η ψυχή σπαρταράει από θλίψη.