Σε μία εποχή όπου η Ευρώπη υπερηφανεύεται για τις δημοκρατικές της αξίες, η ρητορική μίσους κατά των Εβραίων και η αυξανόμενη ανοχή της, τόσο από μέρος της κοινωνίας όσο και σε ορισμένες περιπτώσεις από την Δικαιοσύνη προκαλούν μεγάλη ανησυχία. Το φαινόμενο αυτό αποτυπώνεται πλέον ξεκάθαρα σε συγκεκριμένες δικαστικές αποφάσεις.
Της Ντορέλλας Καμχή*
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πρόσφατη απαράδεκτη αθώωση του Βέλγου συγγραφέα, Herman Brusselmans, από το Ποινικό Δικαστήριο της Γάνδης το οποίο τον απήλλαξε από τις κατηγορίες για ρητορική μίσους κατά των Εβραίων και υποκίνηση σε βία.
Τον Αύγουστο του 2024, ο Herman Brusselmans σε άρθρο του στο βέλγικο περιοδικό «Humo» έγραψε πως βλέποντας μία φωτογραφία από την Γάζα αισθάνθηκε πως ήθελε να βάλει ένα μυτερό μαχαίρι στον λαιμό κάθε Εβραίου που συναντούσε. Οι σφοδρές αντιδράσεις τόσο των εβραϊκών κοινοτήτων όσο και του επιτελείου του περιοδικού «Humo» είχαν ως αποτέλεσμα την απόσυρση του κειμένου. Κινήθηκαν άμεσα νομικές διαδικασίες και ο ίδιος υπερασπίστηκε τον εαυτό του λέγοντας πως επρόκειτο για «σκέψη υπό συναισθηματική φόρτιση» και δεν είχε σε καμία περίπτωση σκοπό την πρόκληση σε βία.
Στις 11 Μαρτίου 2025, το Ποινικό Δικαστήριο της Γάνδης εξέδωσε απαλλακτική απόφαση κρίνοντας ότι ο Brusselmans δεν υπερέβη τα νομικά όρια της ελευθερίας του λόγου και ότι γράφει σε καλλιτεχνικό και σατυρικό ύφος χωρίς πραγματική πρόθεση να υποκινήσει μίσος. Η συγκεκριμένη απόφαση ξαναφέρνει στο προσκήνιο το διαρκές ερώτημα: Που τελειώνει, τελικά, η ελευθερία της έκφρασης και που αρχίζει η ρητορική μίσους;
Η αθώωση του Βέλγου συγγραφέα έχει πολλές επιπτώσεις πέρα από την αίθουσα του δικαστηρίου και στέλνει ένα σαφές μήνυμα: Ο αντισημιτισμός είναι ανεκτός. Καμουφλαρισμένη ως σάτιρα, η ρητορική μίσους κατά των Εβραίων μένει ατιμώρητη. Όταν η ίδια η δικαιοσύνη διστάζει να θέσει σαφή όρια μεταξύ της ελευθερίας της έκφρασης και της ρητορικής μίσους, τότε ενισχύει το κλίμα ατιμωρησίας και ανοχής απέναντι στον αντισημιτισμό και δίνει όλο και περισσότερο χώρο σε ρατσιστικές και εξτρεμιστικές φωνές.
Η συγκεκριμένη αθωωτική απόφαση συνιστά σοβαρό πλήγμα για τους ευρωπαϊκούς θεσμούς που έχουν ως στόχο την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, νομιμοποιεί το μίσος κατά των Εβραίων, ενθαρρύνει τη διάδοση αντισημιτικών αντιλήψεων στον δημόσιο λόγο και αποτελεί απειλή για την ασφάλεια των εβραϊκών κοινοτήτων στην Ευρώπη.
Η ρητορική μίσους τρέφεται από την ανοχή μας κι όσο αντιμετωπίζεται με αδιαφορία τόσο ριζώνει στην καθημερινότητα μας. Κάθε φορά που σωπαίνουμε μπροστά στο μίσος του δίνουμε χώρο να δυναμώσει. Η κοινωνική ανοχή και η σιωπή, μας οδήγησαν στην φρίκη του Ολοκαυτώματος. Η Ευρώπη οφείλει να θυμάται, να νιώθει και να αντιδρά!
* Η Ντορέλλα Καμχή είναι μέλος του Διπλωματικού Σώματος του Παγκόσμιου Εβραϊκού Συνεδρίου