Το 2024 καταγράφεται ως χρονιά-ορόσημο στην παγκόσμια άνοδο του αντισημιτισμού, σύμφωνα με νέα έκθεση του Ισραηλινού Υπουργείου Υποθέσεων της Διασποράς και Καταπολέμησης του Αντισημιτισμού, που κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2025. Από τη φονική επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 έως τη δραματική αύξηση κρουσμάτων βίας, επιθέσεων και ρητορικής μίσους κατά Εβραίων σε Δύση και Ανατολή, η μελέτη αποτυπώνει την ποιοτική μετάλλαξη του αντισημιτισμού σε μια νέα, επικίνδυνη φάση: πιο βίαιος, κοινωνικά ανεκτός και θεσμικά οργανωμένος.
Η έκθεση φωτίζει τον τρόπο με τον οποίο ο αντισημιτισμός έχει διεισδύσει σε πολιτικούς θεσμούς, πανεπιστήμια, ΜΜΕ και διεθνείς οργανισμούς, ενώ παρουσιάζει στοιχεία που σοκάρουν για την κανονικοποίηση και συστηματοποίησή του. Παράλληλα, αναδεικνύει τη σύγκλιση ριζοσπαστικών δυνάμεων από διαφορετικά ιδεολογικά άκρα, που ενώνουν τις δυνάμεις τους σε κοινές αφηγήσεις μίσους.
Ακολουθούν τα βασικά συμπεράσματα από την σύνοψη της έκθεσης:
Βασικά Συμπεράσματα: Ο Αντισημιτισμός στη Νέα του Μορφή – Όλο και Πιο Επικίνδυνος, Κανονικοποιημένος και Συστημικός
Στις 7 Οκτωβρίου 2023, η Χαμάς εξαπέλυσε μια φονική αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον Ισραηλινών πολιτών. Λίγες ώρες αργότερα, συμμετείχε και η Χεζμπολάχ, όπως και άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις – οι Χούθι από την Υεμένη και σιιτικές πολιτοφυλακές από το Ιράκ, με την υποστήριξη του Ιράν. Η επίθεση αυτή ήρθε μετά από χρόνια υπογείων προετοιμασιών, αποθήκευσης όπλων και εκπαίδευσης επιθετικών δυνάμεων.
Παράλληλα, μακροχρόνιες διεργασίες επηρέασαν την κοινή γνώμη στη Δύση και σε διεθνείς θεσμούς, είτε μέσω επιρροών είτε μέσω σκόπιμων εκστρατειών από οργανώσεις και κράτη, με κοινό σκοπό την απονομιμοποίηση του Κράτους του Ισραήλ ως εβραϊκού εθνικού κράτους και την απομόνωσή του από τη διεθνή κοινότητα.
Αυτές οι διαδικασίες διείσδυσαν όλο και περισσότερο στην ευρύτερη κοινωνία, τόσο στο διαδίκτυο όσο και σε δημόσιους φυσικούς χώρους, φθάνοντας πλέον στο κυρίαρχο ρεύμα, με την υποστήριξη συνεχιζόμενης προπαγάνδας που επιταχύνθηκε μετά την έναρξη του πολέμου.
Ένα κεντρικό στοιχείο αυτής της προσπάθειας απονομιμοποίησης του Ισραήλ και του δικαιώματός του στην αυτοάμυνα είναι η στοχοποίηση των εβραϊκών κοινοτήτων ανά τον κόσμο. Πολλοί υποστηρικτές των Παλαιστινίων δεν διαχωρίζουν τις εβραϊκές κοινότητες από το ίδιο το Ισραήλ, θεωρώντας ότι η εβραϊκή ταυτότητα ισοδυναμεί με υποστήριξη στο κράτος. Η στοχοποίηση περιλάμβανε όχι μόνο όσους δήλωναν ρητά τη στήριξή τους στο Ισραήλ, αλλά ακόμη και εκείνους που εξέφραζαν δημόσια την εβραϊκή τους ταυτότητα, ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων.
Έτσι, πορείες και διαδηλώσεις υπέρ της Παλαιστίνης πραγματοποιήθηκαν όχι μόνο σε δημόσιους χώρους ή μπροστά σε πρεσβείες του Ισραήλ, αλλά και σε πανεπιστήμια, εβραϊκές γειτονιές, συναγωγές και κοινότητες. Πολλοί δημόσιοι χώροι πλέον θεωρούνται ανασφαλείς για άτομα που αναγνωρίζονται ως Εβραίοι ή φιλοϊσραηλινοί.
Η επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, επομένως, δεν αποτέλεσε μόνο πλήγμα κατά του Ισραήλ, αλλά προκάλεσε κύμα βίας και επιθέσεων κατά του Εβραϊκού Λαού και της νομιμότητας της σχέσης των εβραϊκών κοινοτήτων με το Ισραήλ.
Αυτή η εξέλιξη συνιστά σημαντικό σημείο καμπής για τις εβραϊκές κοινότητες παγκοσμίως και καταδεικνύει μια ανησυχητική στροφή στο παγκόσμιο τοπίο του αντισημιτικού μίσους. Από τις 7 Οκτωβρίου έως το τέλος του 2024, τα αντισημιτικά περιστατικά αυξήθηκαν δραματικά παγκοσμίως: κατά 200% στις ΗΠΑ, 4.670% στον Καναδά και περίπου 320% στην Αυστραλία σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2023. Σύμφωνα με έρευνα της Anti-Defamation League (ADL) του 2024, σχεδόν ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός (46%) εκφράζει πλέον αντισημιτικές απόψεις – ποσοστό υπερδιπλάσιο από εκείνο πριν από δέκα χρόνια και το υψηλότερο που έχει καταγραφεί ποτέ.
Τα στοιχεία αυτά δεν καταδεικνύουν μόνο ποσοτική αύξηση, αλλά και ποιοτική μεταμόρφωση στον τρόπο εκδήλωσης του αντισημιτισμού. Σε αντίθεση με προηγούμενες περιόδους, ο σημερινός αντισημιτισμός δεν περιορίζεται σε περιθωριακές ομάδες αλλά έχει διεισδύσει στον κυρίαρχο λόγο και σε διάφορες κοινωνίες και πολιτικά συστήματα.
Το παρόν κείμενο βασίζεται σε έρευνες οργάνων παρακολούθησης του αντισημιτισμού, ενώ ενσωματώνει και νέες αναλυτικές προσεγγίσεις για να αποτυπώσει τις εξελισσόμενες δυναμικές.
Οι τρεις διαστάσεις της μετάλλαξης του σύγχρονου αντισημιτισμού:
1. Από ανησυχητικός, έγινε επικίνδυνος και βίαιος:
Το 2024 χαρακτηρίστηκε από σοβαρές επιθέσεις, δολοφονίες, βανδαλισμούς, εμπρησμούς και βεβηλώσεις εβραϊκών χώρων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η δολοφονία του Ραβίνου Ζβι Κόγκαν στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Στη Γαλλία, μια 12χρονη Εβραία υπέστη ομαδικό βιασμό με κραυγές μίσους, ενώ μια 88χρονη ξυλοκοπήθηκε άγρια επειδή φορούσε το Άστρο του Δαβίδ.
2. Από περιθωριακός, έγινε κοινωνικά ανεκτός:
Ο αντισημιτικός λόγος συχνά καλύπτεται υπό το προσωπείο του “αντισιωνισμού”, ενώ πολλοί πολίτες πλέον δεν αντιδρούν, ακόμα και αν δεν είναι οι ίδιοι αντισημίτες. Όπως δήλωσε η Πρέσβης Ντέμπορα Λίπσταντ, τ. Ειδική Απεσταλμένη των ΗΠΑ για τον Αντισημιτισμό: «Ο αντισημιτισμός έχει αρχίσει να γίνεται κανονικός. Πράγματα που κάποτε θεωρούνταν αδιανόητα, σήμερα ακούγονται δημόσια στις δυτικές δημοκρατίες».
3. Από αποσπασματικός και περιθωριοποιημένος, έγινε οργανωμένος και θεσμικός:
Ο αντισημιτισμός εκδηλώνεται μέσω θεσμών – σε πανεπιστήμια, δημόσιους φορείς και διεθνείς οργανισμούς, με κορυφαίο παράδειγμα τον ΟΗΕ, ο οποίος υιοθέτησε 29 καταδικαστικά ψηφίσματα κατά του Ισραήλ από τον Οκτώβριο 2023 μέχρι σήμερα, έναντι 13 για τον υπόλοιπο κόσμο.
Πεδία δράσης της νέας μορφής αντισημιτισμού:
• Δημόσιος χώρος: Βία σε διαδηλώσεις, βανδαλισμοί μνημείων, συνθήματα που εξισώνουν το Ισραήλ με τους Ναζί.
• Εκπαίδευση: Φυσική και λεκτική βία κατά μαθητών, προγράμματα που παραποιούν την Ιστορία ή δαιμονοποιούν το Ισραήλ.
• Ακαδημαϊκά ιδρύματα: Πανεπιστήμια ως εστίες αντισημιτικού λόγου και δράσεων.
• Εργασιακός χώρος: Ρητορική μίσους και θεσμική αδράνεια έναντι καταγγελιών.
• Πολιτισμός και αθλητισμός: Επιθέσεις κατά φιλάθλων, συναυλίες και έργα που προωθούν αντισημιτικά μηνύματα.
• Διαδίκτυο και κοινωνικά δίκτυα: Εκτόξευση της αντισημιτικής ρητορικής, ιδίως μετά τις 7 Οκτωβρίου.
• Πολιτική στήριξη ή αδράνεια: Κράτη που προωθούν ή ανέχονται τον αντισημιτισμό, όπως η Νότια Αφρική και η Ιρλανδία.
Η σύνθεση δεξιών και αριστερών ριζοσπαστών, μαζί με Ισλαμιστές, διαμορφώνει ένα νέο, ιδεολογικά ενοποιημένο ρεύμα που προωθεί αντισημιτικά και αντιδημοκρατικά αφηγήματα, με στόχο την αποσταθεροποίηση του φιλελεύθερου κόσμου.
Όπως δήλωσε ο επικεφαλής της Υπηρεσίας Προστασίας του Συντάγματος της Γερμανίας, Τόμας Χάλντενβανγκ: «Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος από ποτέ. Ο αντισημιτισμός και το μίσος προς το Ισραήλ είναι ο κοινός παρονομαστής ακραίων Ισλαμιστών, ακροδεξιών και ακροαριστερών, Παλαιστινίων εξτρεμιστών και άλλων.»
Συμπεράσματα:
Το 2024 αποκάλυψε μια νέα εποχή για τον αντισημιτισμό – αυτό που μπορεί να χαρακτηριστεί ως Αντισημιτισμός 3.0: πιο επικίνδυνος, κανονικοποιημένος και θεσμικά εδραιωμένος. Δεν πρόκειται απλώς για αύξηση περιστατικών, αλλά για ποιοτική μετάλλαξη, η οποία απειλεί τόσο την ασφάλεια των Εβραίων παγκοσμίως όσο και τις θεμελιώδεις αξίες των δημοκρατικών κοινωνιών.
-ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ολόκληρη την έκθεση (αρχείο pdf)
-Σχετικά στον ιστότοπο του Ισραηλινού Υπουργείου Διασποράς ΕΔΩ