Η σημαντική κινηματογραφική ταινία των Σύλλα Τζουμέρκα και Χρήστου Πασσαλή που έχει ως θέμα της την τραυματική ιστορία του αφανισμού της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης, έκανε την Τρίτη 15/02 πρεμιέρα στο Διεθνές Φεστιβάλ Βερολίνου. Με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ως συμπαραγωγό και εμψυχωτή και την πολύτιμη βοήθεια του Ορέστη Ανδρεαδάκη, η ταινία θα κάνει την ελληνική πρεμιέρα της στο επερχόμενο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης του Μαρτίου.
Οι δύο δημιουργοί, οι Θεσσαλονικείς Σύλλας Τζουμέρκας και Χρήστος Πασσαλής, δημιούργησαν μία ταινία που αποφεύγει τα όρια ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν μίας πόλης που γίνονται… δύο για τον τίτλο και την ουσία ενδεχομένως των πραγμάτων. Καταγράφοντας τις ζωές και τις πληγές μίας άσχημης περιόδου για την πόλη, με έρευνες και μαρτυρίες και ένα σπουδαίο επιτελείο ηθοποιών, η ταινία αποτελεί ένα σημαντικό κινηματογραφικό βήμα του νεότερου ελληνικού σινεμά.
Είναι η πρώτη φορά που το συλλογικό τραύμα μιας πόλης φωτίζεται με τέτοιο εντυπωσιακό τρόπο.
«Η Πόλη και η Πόλη», σε σκηνοθεσία και σενάριο των Χρήστου Πασσαλή και Σύλλα Τζουμέρκα, παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της Homemade Films και curation του Ορέστη Ανδρεαδάκη, προβλήθηκε στις 15.2.2022 το μεσημέρι στο διαγωνιστικό τμήμα Encounters της Berlinale του 2022 και υποδέχτηκε ένα κοινό που ενθουσιάστηκε αλλά και τον τύπο που έγραψε γι’ αυτή.
“Είναι πραγματικά πολύ τρομακτικό να μαθαίνεις πώς έσκαψαν το εβραϊκό νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης οι Ναζί κατακτητές, με τα οστά των νεκρών στη συνέχεια να αλέθονται για να κατασκευαστούν υλικά” γράφει ο Όλιβερ Τζόνσον στο TheUpComing.com
«Πηδώντας από το ασπρόμαυρο σε (όμορφα απαλά) χρώματα, το «The City and the City» συνδυάζει δραματοποιημένες αναπαραστάσεις της Θεσσαλονίκης υπό την ναζιστική κυριαρχία με ματιές της σύγχρονης Ελλάδας, με χαρακτήρες να περιπλανώνται κυριολεκτικά από τη μια περίοδο στην άλλη. Μερικές σκηνές καλύπτουν ταυτόχρονα και τις δύο περιόδους, με Εβραίους κρατούμενους να επιδοκιμάζονται από τους φρουρούς των Ναζί καθώς οι κάτοικοι της σύγχρονης Θεσσαλονίκης κάνουν τις δουλειές τους στο βάθος. Υπάρχουν επίσης χρονογραφήματα στην προ και τη μεταπολεμική περίοδο. Το γενικό αποτέλεσμα είναι έντονα ονειρικό. Είναι μια ταινία που δεν αφηγείται απλά μια ιστορία με αποδεκτό τρόπο, αλλά αντίθετα δημιουργεί μια ισχυρή ατμόσφαιρα» συνεχίζει ο δημοσιογράφος, συμπληρώνοντας πως «Η ταινία θα μπορούσε εύκολα να ήταν ένα τεράστιο χάος, αλλά τελικά είναι έντονα καθηλωτική».
«Η τρομερή εξόντωση της εβραϊκής κοινότητας στη Θεσσαλονίκη εξακολουθεί να είναι ταμπού στην ελληνική κοινωνία» είπαν οι δύο δημιουργοί της ταινίας, σε συνέντευξη που παραχώρησαν στο cineuropa.org
«Ένας εγκάρδιος φόρος τιμής στη Θεσσαλονίκη που αναδεικνύει τη θλιβερή ιστορία του αντισημιτισμού της», γράφει σήμερα το screendaily.com ενώ συνεχίζει, γράφοντας πως «το ελληνικό δίδυμο Χρήστος Πασσάλης και Σύλλας Τζουμέρκας παραδίδουν ένα καλειδοσκοπικό χρονικό του αντισημιτισμού του μέσου του 20ου αιώνα στη γενέτειρά τους Θεσσαλονίκη, μέσω της πρώτης τους σεναριολογικής-σκηνοθετικής συνεργασίας. Μια εσκεμμένα αποπροσανατολιστική υπόθεση που μετατοπίζεται ελεύθερα ανάμεσα σε στοιχεία μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ, έγχρωμες και μονόχρωμες εικόνες, ζωντανή δράση και στιγμιότυπα σε πολλές χρονικές γραμμές και πολλές γλώσσες (μερικές προτάσεις ξεκινούν από τη μια γλώσσα, τελειώνουν σε μια άλλη), είναι ένα απορροφητικό και κατάλληλα ανησυχητικό κατηγορητήριο της απανθρωπιάς του ανθρώπου προς τον άνθρωπο».
«Πρεμιέρα στο ανταγωνιστικό, πιο δυνατό τμήμα, το Encounters της Μπερλινάλε, που έγινε με τη συνεργασία του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και την υποστήριξη πολλών διεθνών πολιτιστικών/ιστορικών φορέων, αυτή η φιλόδοξη υπόθεση εγγυάται άφθονη περαιτέρω φεστιβαλική προβολή τους επόμενους μήνες. Λειτουργεί ως ένα εγκάρδιο, θλιβερό και ελεγειακό γράμμα αγάπης προς τη Θεσσαλονίκη, η οποία πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν μια εκθαμβωτικά πολύγλωσση κοσμόπολη με πληθυσμό, στην πλειοψηφία τους Εβραίοι. Μόνο το 1% θα παρέμενε μέχρι την απελευθέρωση του έθνους από τον ναζιστικό τρόμο τον Οκτώβριο του 1944.
Το screendaily.com, αναφέρεται και στους υπόλοιπους συντελεστές της ταινίας, ξεχωρίζοντας τον Βασίλη Κανάκη ως Λέων και τη Νίκη Παπανδρέου ως αδελφή του Νίνα.
«Στις τρεις προηγούμενες σόλο προσπάθειές του μέχρι σήμερα – με πιο αξιοσημείωτη το A Blast (2014) – ο Τζουμέρκας έχει καθιερωθεί ως μια φρέσκια και απρόβλεπτη φωνή στον ελληνικό κινηματογράφο, αρκετά διαφορετική από το παγκοσμίως αναγνωρισμένο «παράξενο κύμα» των Λάνθιμου, Τσαγγάρη και παρέας. Και με το «The City And The City», για άλλη μια φορά δείχνει αξιέπαινη προθυμία να αναλάβει δημιουργικά ρίσκα, συνήθως με παραγωγικά αποτελέσματα.
Ο συνεργάτης του Πασσαλής κέρδισε πρώτη φορά την προσοχή μας, παίζοντας τον γιο στο πρωτοποριακό “Κυνόδοντα” του Λάνθιμου. Αργότερα εμφανίστηκε σε ταινία του Τζουμέρκα και στο απίθανο αστυνομικό δράμα Το Θαύμα της Θάλασσας των Σαργασσών (2019), του οποίου η πρωταγωνίστρια Αγγελική Παπούλια, πρωταγωνιστεί κι εδώ».
Ο Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος έγραψε στη lifo από το Βερολίνο:
Η ταινία «Η Πόλη και η Πόλη» συνδυάζει αρχεία, έρευνες και μαρτυρίες χωρίς να κυνηγά την αλήθεια. Η δραματοποίηση μέσα από έξι κεφάλαια και ένα μεγάλο επιτελείο ηθοποιών, με την Αγγελική Παπούλια, τη Θέμιδα Μπαζάκα, τον Αργύρη Ξάφη, τη Νίκη Παπανδρέου, τη Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου, τη Μαρία Φιλίνη και τον Λαέρτη Μαλκότση ανάμεσά τους, λειτουργεί σαν ψηφιδωτό χαρακτήρων που ενώνονται έντονα και αξεδιάλυτα, ταξιδεύουν στον χρόνο και μοιάζουν με κομμένα νήματα ενός συνόλου που οι δημιουργοί ανασυνθέτουν. Είναι ανθρώπινα αποτυπώματα, υπαρκτά, αλλά ξεχασμένα, και η ταινία διασχίζει την πορεία από τον αποχωρισμό τους από την οικογένεια, την πόλη και την Ιστορία μέχρι το ξανασμίξιμό τους, την υπενθύμιση των στιγμών που έζησαν στον αέρα της σημερινής Θεσσαλονίκης».
ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ τον επίσημο ιστότοπο της ταινίας και ΕΔΩ το τρέιλερ.
*Το “Η πόλη και η πόλη” θα προβληθεί σε ειδική προβολή στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Ντοκιμαντερ της Θεσσαλονίκης, σε πρώτη πανελλήνια προβολή.
ΠΗΓΗ: parallaximag.gr, 15.2.2022
