Της Γιώτας Μυρτσιώτη
Πού ήταν το συγκρότημα Ταλμούδ Τορά με την παλαιότερη συναγωγή της πολυπληθούς εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης; Πού ήταν οι συνοικίες Βαρόνου Χιρς και Ρόγος με τις «μαγεμένες» ή incantadas (ισπανοεβραϊκό encantar - μαγεύω), πού οι συναγωγές και το παλαιό εβραϊκό νεκροταφείο; Σε ποιο σημείο συγκεντρώθηκαν οι Εβραίοι προτού αναχωρήσουν για τα ναζιστικά στρατόπεδα του θανάτου και ποια είναι η πιο σύντομη διαδρομή για τη συναγωγή των Μοναστηριωτών – τη μοναδική από τις 30 που διασώθηκε. Στον σύγχρονο πολεοδομικό ιστό, χωρίς οδηγό ή ξεναγό, ακόμη και οι Θεσσαλονικείς δύσκολα μπορούν να εντοπίσουν κτίρια δημόσια και ιδιωτικά από τον αρχιτεκτονικό πλούτο των Εβραίων, τόπους συνδεδεμένους με το Ολοκαύτωμα, μνημεία της ακμάζουσας σεφαραδιτικής κοινότητας.
Αυτά μέχρι χθες. Γιατί από σήμερα μια ειδική εφαρμογή για έξυπνα κινητά τηλέφωνα και tablets επαναφέρει στο φως τη διαχρονική εβραϊκή παρουσία μέσα από τους διαδραστικούς χάρτες των smartphones. Είναι η ηλεκτρονική εφαρμογή «Thessaloniki Jewish Legacy APP», πρωτοβουλία της πρεσβείας του Καναδά και της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, την οποία υλοποίησε ειδικευμένη ομάδα στη χρηματοδοτούμενη από το Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» ομώνυμη έδρα The New Media Lab του Πανεπιστημίου Simon Fraser στο Βανκούβερ. Σε συνεργασία με το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης και με την υποστήριξη του γενικού προξενείου της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας στη Θεσσαλονίκη και της πρεσβείας του Ισραήλ. «You are now near: plateia Εleftherias (Freedom square)», μας πληροφορεί, λ.χ., ο νέος online τουριστικός οδηγός, ομαδοποιώντας ταυτόχρονα στην οθόνη τα σημεία ενδιαφέροντος σε μία από τις έξι διαδρομές. Περισσότερα από 78 άρθρα, φωτογραφίες, χάρτες και συνοπτικά κείμενα με ιστορικά γεγονότα σε αγγλικά και ελληνικά (θα προστεθούν εβραϊκά και γερμανικά) καθοδηγούν τον χρήστη στην εβραϊκή αρχιτεκτονική κληρονομιά, αόρατη και ορατή, που εξαλείφθηκε από την πυρκαγιά του 1917 και το Ολοκαύτωμα ή έχει σκεπαστεί από τη λήθη. «Η εφαρμογή δεν αντικαθιστά τους κλασικούς τουριστικούς οδηγούς. Είναι ο συνοδοιπόρος κάθε επισκέπτη που αναζητεί τα βήματα των Εβραίων από τον 15ο αιώνα ώς τις μέρες μας», μας εξηγεί ο Κωνσταντίνος Κοντός, που έχει την τεχνική επιμέλεια της εφαρμογής. Πρόκειται για τη δεύτερη εφαρμογή ενός ευρύτερου προγράμματος για την παρουσία Εβραίων σε ελληνικές πόλεις. Προηγήθηκαν τα Γιάννενα, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται αντίστοιχη εφαρμογή για τα Χανιά.
Τον ηλεκτρονικό «συνοδοιπόρο» έρχεται να συμπληρώσει και ο τουριστικός οδηγός «Η Θεσσαλονίκη των Εβραίων» του Χρίστου Ζαφείρη, που θα κυκλοφορήσει σύντομα από τις εκδόσεις Επίκεντρο. Είναι μία από τις ψηφίδες στην «εργασία μνήμης» φορέων της Θεσσαλονίκης, με πρωτοπόρο τον δήμο, κόντρα στη λήθη της ακμάζουσας εβραϊκής κοινότητας. Την περασμένη Κυριακή μπήκε και η υπογραφή συμφώνου συνεργασίας μεταξύ της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης και του οργανισμού του Μνημείου του Ολοκαυτώματος στο Παρίσι (Memorial de la Shoah) για τον σχεδιασμό του Μουσείου Ολοκαυτώματος και του Εκπαιδευτικού Κέντρου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στον σιδηροδρομικό σταθμό Θεσσαλονίκης. Η ολοκλήρωσή του θα δικαιώσει κάθε προσπάθεια της δημοτικής διοίκησης να φέρει στο φως ιστορικά ζητήματα του πρόσφατου παρελθόντος που η πόλη επιμελώς έκρυβε τόσα χρόνια.
Πηγή: εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 2.2.2016
