.jpg)
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 26.1.2019: Οταν κάποιος πλησιάζει τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, στον δρόμο που οδηγεί από την πόλη της Κρακοβίας στην πολωνική ύπαιθρο, κυριεύεται από ένα παράδοξο συναίσθημα. Από τη μία, γνωρίζοντας ήδη τα φρικώδη εγκλήματα που έλαβαν χώρα εκεί, περιμένει να συναντήσει κάτι απόλυτα αποκρουστικό. Περιμένει πως η φρίκη θα έχει αποτυπωθεί στα κτίρια και στον περιβάλλοντα χώρο, στην ίδια τη γη.Οταν κανείς πλησιάζει το Αουσβιτς ΙΙ, το στρατόπεδο Μπίρκεναου, είναι δύσκολο να μην αισθανθεί ασφυξία αντικρίζοντας τις αποκρουστικές και απάνθρωπες συνθήκες στις οποίες αναγκάστηκαν να ζήσουν –αν αρμόζει η λέξη «ζωή» σε αυτή την περίσταση– και μέσα στις οποίες θυσιάστηκαν εκατομμύρια συνάνθρωποί μας. Από την άλλη, όμως, το καταπράσινο τοπίο μάς κάνει να σκεφτούμε πως εξακολουθούμε να βρισκόμαστε σε γνώριμο έδαφος. Το εύτακτο συγκρότημα κτισμάτων από κόκκινο τούβλο στο Αουσβιτς, η ίδια η οργάνωση των στρατοπέδων μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε ότι το έγκλημα αυτό δεν ήταν ένα ανορθολογικό ξέσπασμα κάποιων παρανοϊκών: η κόλαση της εξόντωσης υπήρξε προϊόν της πιο μεθοδικής επεξεργασίας, προετοιμάστηκε και εκτελέστηκε από ανθρώπους σαν κι εμάς. Συνέβη δίπλα μας, στην ίδια καταπράσινη γη που κατοικούμε και εμείς. Αυτό είναι και το πιο συγκλονιστικό δίδαγμα των στρατοπέδων θανάτου: η ίδια η ύπαρξή τους ακυρώνει κάθε απλοϊκό ανθρωπισμό.
Αυτό που τρομάζει περισσότερο στην αγριότητα και τη βιαιότητα των ναζί δεν είναι η αποκρουστική, απόκοσμη και δήθεν υπερφυσική όψη τους, αλλά το γεγονός ότι πρόκειται για ανθρώπους της διπλανής πόρτας, που σε ένα συγκεκριμένο ιστορικό, θεσμικό, ιδεολογικό και πολιτικό πλαίσιο ήταν έτοιμοι να διαπράξουν φοβερά και ασύλληπτης σκληρότητας εγκλήματα. Ο,τι συνέβη μπορεί να ξανασυμβεί. Αυτό, εξάλλου, αποδεικνύουν οι σύγχρονες αναβιώσεις του ρατσισμού, του αντισημιτισμού και της μισαλλοδοξίας. Και αυτό ακριβώς οφείλουμε να αποτρέψουμε. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε ποτέ ότι ο φασισμός και ο ναζισμός άφησαν πίσω τους μια επικίνδυνη κληρονομιά: πανίσχυρους μύθους για μια κουλτούρα καταστροφής χωρίς ηθικούς φραγμούς, χωρίς προσχήματα ή εξηγήσεις. Αυτή είναι και η δηλητηριώδης «γοητεία» τους.
Ο ναζισμός, ο φασισμός, η μισαλλοδοξία δεν είναι ιδεολογίες. Είναι όψεις της ίδιας αγωνίας να εξοντωθεί ο «άλλος». Είναι «αναγκαστικές» συμμαχίες αυτάρεσκων «εγώ», που αναζητούν τον «εχθρό» μέσα στα σκοτάδια της παθολογίας τους. Η μνήμη του Ολοκαυτώματος δεν αποτελεί μια εβραϊκή μνήμη, αλλά έχει οικουμενικό χαρακτήρα. Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες δεν μπορούν να προχωρήσουν δίχως την εγγραφή και μετάδοση αυτής της μνήμης στις νεότερες γενιές και δίχως την ιστορικοποίησή της. Η μνήμη αυτή αποκτά κυρίαρχο ρόλο στο μέλλον και αφορά όλον τον δημοκρατικό κόσμο, καθώς ανάγεται σε συμβολική μνήμη ενάντια σε κάθε προκατάληψη, κάθε ξενοφοβία και κάθε ρατσισμό.
Είναι καθήκον μας να διαφυλάξουμε τα διδάγματα της Ιστορίας όχι μόνον από τη λήθη, αλλά και από την παραποίηση. Με ομόφωνη απόφαση της ελληνικής Βουλής το 2004 καθιερώθηκε η 27η Ιανουαρίου ως Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος. Τιμάται η μνήμη των χιλιάδων Ελλήνων Εβραίων που βρήκαν τον θάνατο στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, αλλά και ο ηρωισμός των χριστιανών Ελλήνων, οι οποίοι με κίνδυνο της ζωής τους έσωσαν Εβραίους συμπολίτες τους από βέβαιο θάνατο.
Ας μας θυμίζει η 27η Ιανουαρίου τι μπορεί να συμβεί όταν η μισαλλοδοξία κυριαρχήσει, όταν η αδράνεια και η αδιαφορία το επιτρέψουν.
* Πρώην γενική γραμματέας Ισότητας των Φύλων.
ΠΗΓΗ: Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 26.1.2019
