77 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ. Ο ΒΙΚΤΩΡ ΕΛΙΕΖΕΡ ΑΝΑΛΥΕΙ ΤΟΝ ΑΝΤΙΣΗΜΙΤΙΣΜΟ -ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΣΤΟ "ΒΗΜΑ" 30.1.2022 - Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος, συντονιστικό οργάνο των Εβραϊκών Κοινοτήτων Ελλάδος

Ας ξεκινήσουμε από το γεγονός ότι σήμερα, 77 χρόνια μετά την εξόντωση 6.000.000 Εβραίων στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και θανάτου, οι Εβραίοι αποτελούν μόλις το 2% του πληθυσμού των ΗΠΑ και το 0,2% του παγκόσμιου πληθυσμού. Λογικά αυτό σημαίνει ότι ο εντοπισμός τους θα απαιτούσε ιδιαίτερη προσπάθεια. Κάθε χρόνο όμως, οι Εβραίοι είναι ο Νο. 1 στόχος των εγκλημάτων μίσους που οφείλονται στο θρήσκευμα. Γιατί; Μα γιατί οι φορείς του αντισημιτισμού υιοθετούν και διακινούν μια από τις πιο ανθεκτικές και θανατηφόρες θεωρίες συνωμοσίας στην ανθρώπινη ιστορία.

Η φαντασίωση της «εβραϊκής κυριαρχίας» είναι απίστευτα εύπλαστη, γεγονός που την κάνει απίστευτα ελκυστική. Εάν οι Εβραίοι είναι υπεύθυνοι για κάθε αντιληπτό πρόβλημα, τότε η θεωρία από φαντασίωση εύκολα μετατρέπεται σε ερμηνευτική ανάλυση του προβλήματος. Και χάρη σε αιώνες υλικού που αποδίδει τα δεινά του κόσμου στους Εβραίους, οι θεωρητικοί συνωμοσίας που εναγωνίως αναζητούν έναν αποδιοπομπαίο τράγο, αναπόφευκτα ανακαλύπτουν ότι το αόρατο χέρι του καταπιεστή τους ανήκει σε έναν αόρατο Εβραίο.

Σε αντίθεση με πολλά άλλα είδη φανατισμών, ο αντισημιτισμός δεν είναι απλώς μια κοινωνική προκατάληψη. Είναι μια θεωρία συνωμοσίας για το πώς λειτουργεί ο κόσμος. Οι Εβραίοι διαδραματίζουν έναν μοχθηρό, συμβολικό ρόλο στη φαντασία πολλών, χωρίς να υπάρχει καμία σχέση με την πραγματική ύπαρξή τους. Η αντίληψη ότι μια τόσο μικροσκοπική και διεσπαρμένη μειονότητα ελέγχει κρυφά τον κόσμο είναι κωμική, γι' αυτό ίσως, πολλοί εξακολουθούν να μην παίρνουν στα σοβαρά την αντισημιτική θεωρία συνωμοσίας, και να μην καταλαβαίνουν πώς λειτουργεί.

Άλλοι, που κατανοούν τον ρατσισμό ως προκατάληψη που ασκείται από τους ισχυρούς, δεν μπορούν να τον κατανοήσουν, επειδή ο αντισημιτισμός κατασκευάζει τους εβραϊκούς του στόχους ως προνομιούχους και ισχυρούς. Κάποιοι άλλοι δε, για πολιτικές σκοπιμότητες, περνούν το χρόνο τους αναλύοντας την ταυτότητα των αντισημιτών, αντί να αντικρούουν τις ιδέες που τους εμψυχώνουν.

Εν ολίγοις, αν και πολλοί άνθρωποι σήμερα λένε ότι είναι ενάντια στον αντισημιτισμό, δεν κατανοούν τη φύση αυτού που αντιτίθενται. Και αυτό εξηγεί ίσως γιατί ο αντισημιτισμός αντέχει στο χρόνο. Αυτό το status quo έχει αποδειχθεί επικίνδυνο για τους Εβραίους, και αυτό από μόνο του θα πρέπει να είναι αρκετό για να το πάρει στα σοβαρά η κοινωνία μας, γιατί έχει καταστροφικές συνέπειες και για τους μη Εβραίους. Αυτό συμβαίνει επειδή οι άνθρωποι που ασπάζονται τις θεωρίες συνωμοσίας για να εξηγήσουν τα προβλήματά τους, χάνουν την ικανότητα να τα λύνουν ορθολογικά. Σύμφωνα με τον Αμερικανό καθηγητή Διεθνών ανθρωπιστικών υποθέσεων Walter Russell Mead: «Οι άνθρωποι που πιστεύουν ότι «οι Εβραίοι» διοικούν τις τράπεζες χάνουν την ικανότητα να κατανοούν, πολύ λιγότερο να λειτουργούν τα χρηματοπιστωτικά συστήματα. Οι άνθρωποι που πιστεύουν ότι «οι Εβραίοι» κυριαρχούν στις επιχειρήσεις μέσω κρυφών δομών δεν μπορούν να οικοδομήσουν ή να διατηρήσουν για πολύ μια επιτυχημένη σύγχρονη οικονομία. Οι άνθρωποι που πιστεύουν ότι «οι Εβραίοι» κυριαρχούν στην πολιτική χάνουν την ικανότητά τους να ερμηνεύουν πολιτικά γεγονότα, να αναγνωρίζουν κοινωνικά προβλήματα και να οργανώνουν αποτελεσματικά αναγκαίες αλλαγές».

Ο αντισημιτισμός δεν είναι απλά μια θεωρία που μπορεί να οδηγήσει στην τέλεση κάποιου εγκλήματος μίσους. Διαστρεβλώνει την κατανόηση των ανθρώπων για το πώς λειτουργεί ο πραγματικός κόσμος. Δεν πλήττει μόνο τους Εβραίους, πλήττει το κοινωνικό σύνολο. Γιατί ο αντισημιτισμός δεν είναι ένας απλός φανατισμός ενάντια στην εβραϊκή κοινότητα. Στην πραγματικότητα στοχοποιούν τους Εβραίους προκειμένου να αποδομήσουν τις δημοκρατικές πρακτικές, και το κάνουν με τελικό στόχο να παρουσιάσουν την ίδια τη δημοκρατία ως συνωμοσία. Με άλλα λόγια, όσο περισσότερο οι άνθρωποι υιοθετούν τον αντισημιτισμό για την κατανόηση του γίγνεσθαι στον κόσμο, τόσο περισσότερο χάνουν την πίστη τους στη δημοκρατία.

«Η άνοδος του αντισημιτισμού είναι σημάδι ευρείας κοινωνικής και πολιτιστικής αποτυχίας», γράφει ο Mead. «Είναι ένας κορυφαίος δείκτης απώλειας πίστης στις φιλελεύθερες αξίες και μειωμένης ικανότητας κατανόησης του σύγχρονου κόσμου και ευημερίας σε αυτόν». Υπό αυτό το πρίσμα, μια επίθεση σε μια συναγωγή, σε ένα μνημείο ή σε ένα εβραϊκό νεκροταφείο, δεν είναι απλώς μια στατιστική για τα εγκλήματα μίσους. Είναι μια σοβαρή προειδοποίηση. Αν δεν βρούμε τρόπο να αντιμετωπίσουμε τα συνωμοτικά ρεύματα του αντισημιτισμού, που απειλούν να ξεπεράσουν την κοινωνία μας, μπορεί να βρεθούμε όμηροι των ίδιων των ιδεών που τον εμψύχωσαν.

* Ο Βίκτωρ Ελιέζερ είναι δημοσιογράφος και Γεν. Γραμματέας του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος.

Πηγή: ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, 30.1.2022, έντυπη έκδοση, «Εβδομήντα επτά χρόνια μετά το Ολοκαύτωμα» του Βίκτωρ Ελιέζερ.