Πάνω από την κορυφογραμμή του βουνού, πέρα από τα σύνορα ήταν η γη της επαγγελίας, μία ουδέτερη περιοχή της Ισπανίας, η οποία φάνταζε ως μια απόδραση, μια δεύτερη ευκαιρία, ένα μέλλον.
Πίσω τους ήταν η κατεχόμενη από τους Ναζί Γαλλία και ο βέβαιος εγκλεισμός ή θάνατος. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, μια επικίνδυνη διαδρομή μέσα από τα βουνά των Πυρηναίων αποτέλεσε τον τρόπο διαφυγής από τις διώξεις των Ναζί για εκατοντάδες χιλιάδες αγωνιστές της αντίστασης, πολίτες, Εβραίους, συμμάχους και στρατιώτες.
Για πολλούς η ανάβαση του βουνού μέσα από βραχώδεις ογκόλιθους και παγετώνες ήταν η τελική ευθεία σε ένα μακρύ και γεμάτο κινδύνους ταξίδι προς την Ευρώπη, εν καιρώ πολέμου, κατά το οποίο κρυβόντουσαν από τον γερμανικό στρατό, τη μυστική αστυνομία της Γκεστάπο και τις παραστρατιωτικές δυνάμεις των SS.
Στη διαδρομή που ξεκινά από το Ariege Pyrenees της Γαλλίας, αντήχησαν και πάλι τα βήματα 87 ατόμων που αναρριχήθηκαν στα βουνά από τη Γαλλία στην Ισπανία για να τιμήσουν τους συγγενείς τους που έκαναν ακριβώς την ίδια διαδρομή για να σωθούν από τους Ναζί. Στα άτομα που συμμετείχαν στην ανάβαση συμπεριλαμβάνονταν και απόγονοι όσων διασώθηκαν.
Το «Μονοπάτι της Ελευθερίας», του οποίου η τελική ανάβαση γίνεται μέσω μίας δύσβατης διαδρομής, είναι ένα ετήσιο «περιπατητικό μνημείο», όπως το λέει ο Άγγλος Paul Williams, οδηγός του βουνού και φύλακας της τοπικής ιστορίας.
*Στοιχεία από cnn.com, 17.7.2023 & cnn.gr, 18.7.2023
