«Η ΚΟΠΕΛΑ ΠΟΥ ΚΛΑΙΕΙ» -Η ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΙΑΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΟΝΤΩΣΗ ΤΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ - Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος, συντονιστικό οργάνο των Εβραϊκών Κοινοτήτων Ελλάδος

Το πρωί του Σαββάτου της 25ης Μαρτίου του 1944, ενώ οι χριστιανοί γιαννιώτες είχαν μαζευτεί για να γιορτάσουν την γιορτή του Ευαγγελισμού στη Μητρόπολη, υπήρξαν μάρτυρες της σύλληψης περίπου 2.000 Εβραίων που ανήκαν στην δισχιλιετή εβραϊκή κοινότητα των Ιωαννίνων. Οι Γερμανοί συγκέντρωσαν τους Εβραίους της πόλης σε δύο πλατείες, στο κάστρο και στον μώλο. Μετά την αρχική μεταφορά στη Λάρισα, κατέληξαν στο Άουσβιτς και σε μικρότερα στρατόπεδα εξόντωσης, όπου 1850 από αυτούς εξοντώθηκαν, στο μεγαλύτερο τους μέρος λίγες ώρες μόνο μετά την άφιξή τους. Οι φωτογραφίες ελήφθησαν από τον Γερμανικό Στρατό και ανήκουν στο Bundesarchiv, το οποίο τις έχει κάνει release υπό μια ειδική wikimedia άδεια.

Στις 25 Μαρτίου του 1944 οι γερμανικές δυνάμεις, ακολουθώντας τις διαταγές για τον εκτοπισμό των Eβραίων των Ιωαννίνων που εκδόθηκαν από τη Γερμανική Ασφάλεια στην Αθήνα, συγκέντρωσαν μέσα σε λίγες ώρες 1.850 άτομα και τα στοίβαξαν μέσα σε φορτηγά με προορισμό το διαβόητο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς, 60 χλμ. δυτικά της Κρακοβίας.

Διοικητής της Γερμανικής Ασφάλειας ήταν τότε ο Βάλτερ Μπλούμε και ο στενός συνεργάτης του Φρίντριχ Λίνεμαν. Και οι δύο κρίθηκαν ύποπτοι για το έγκλημα κατά της εβραϊκής κοινότητας των Ιωαννίνων, μετά το πέρας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τελικά όμως οι Μπλούμε και Λίνεμαν απαλλάχθηκαν αμετάκλητα το 1971, αφού ο εισαγγελέας Ζίγκφριντ Χέφλερ αποφάσισε ότι δεν υπήρξαν «συναυτουργοί» της εξόντωσης των Eβραίων των Ιωαννίνων, αλλά απλοί «συνεργοί» που εκτελούσαν διαταγές ανωτέρων τους. Βάσει του γερμανικού δικαίου όμως η συνέργεια σε «ανθρωποκτονία» παραγραφόταν εντός δεκαπέντε ετών.

Οι Γερμανοί αποφασίζουν τελικά να «χτυπήσουν» στις 25 Μαρτίου 1944, ανήμερα της εθνικής γιορτής. Είναι Σάμπατ, αργία του Σαββάτου για τους Εβραίους, και οι περισσότεροι είναι ακόμα στα κρεβάτια τους.

Η Εσθήρ Στέλλα Κοέν, επιζήσασα του Άουσβιτς, αφηγείτο:

«Κατεβαίνω κάτω ανοίγω την πόρτα και ήταν ένας χωροφύλακας “μάστε τα” λέει σε 2 ώρες φεύγετε, του κλείνω την πόρτα και ανεβαίνω πάνω τρέχοντας χτυπώ την πόρτα του αδελφού μου κλαίγοντας. Σηκώνεται, ανοίγει το παράθυρο και ακούγεται εκείνος ο οδυρμός εκείνα τα μοιρολόγια εκείνα τα χτυπήματα στα τζάμια στις πόρτες αλαφιασμένος ο κόσμος σε 2 ώρες έπρεπε να μάσει ό,τι είχε τι μπορούσε να πάρει τι μπορούσε να πάρει;».

Το 2010 η Marcia Haddad Ikonomopoulos (διευθύντρια του μουσείου Kehila Kedosha Janina Museum, που βρίσκεται στη Νέα Υόρκη) κατόρθωσε να βρει την ταυτότητα της κοπέλας που κλαίει στον μώλο των Ιωαννίνων. Ήταν η Fani Haim (Svolis), γεννημένη το 1925, δηλαδή 19 ετών στην φωτογραφία. Επέζησε από τα στρατόπεδα θανάτου, η μοναδική από την οικογένειά της, παντρεύτηκε Χριστιανό, και ευτύχησε να γίνει γιαγιά προτού πεθάνει το 2008.

Τα Ιωάννινα αποτέλεσαν τη μητρόπολη του ρωμανιώτικου εβραϊσμού. Η ιστορική εβραϊκή κοινότητα των Ιωαννίνων υπήρξε πολυπληθής, πέρασε από ακμή και παρακμή και μέχρι σήμερα, αν και ολιγομελής, παραμένει ενεργή.

Πρόκειται για μια από τις παλιότερες εβραϊκές κοινότητες στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο, με ιστορία τουλάχιστον χιλίων χρόνων. Η ύπαρξη Εβραίων στην πόλη των Ιωαννίνων είναι συνυφασμένη με την ίδρυση της πόλης, στο τέλος της πρώτης χιλιετίας.

Χωρίς να ξέρουμε την ακριβή ημερομηνία εγκατάστασης των Εβραίων στην πόλη, η πρώτη γραπτή μαρτυρία είναι το χρυσόβουλο του αυτοκράτορα Ανδρόνικου του Β’ του Παλαιολόγου το 1319, που δίνει οικονομικά, εκκλησιαστικά και διοικητικά προνόμια στις διάφορες μειονότητες και στους Εβραίους που κατοικούσαν στην πόλη των Ιωαννίνων.

Ασχολούνταν κυρίως με το εμπόριο, όπως όλες οι εβραϊκές κοινότητες. Ειδικά στην κεντρική Ευρώπη δεν τους επιτρεπόταν η δουλειά σε αγροτική γη, οπότε αναγκαστικά βρίσκονταν στα αστικά κέντρα και ασχολούνταν κυρίως με το εμπόριο. Εκτός από έμποροι και βιοτέχνες, η μεγάλη μάζα ήταν τεχνίτες, αχθοφόροι και πλανόδιοι μικροπωλητές.

ΠΗΓΗ: iefimerida.gr, 27.1.2023

ΣΧΕΤΙΚΑ:

ΜΗΝΥΜΑΤΑ

ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ ΤΟΥ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ 2023

ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ 2023

ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΕΣΒΗ ΤΟΥ ΙΣΡΑΗΛ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ 2023

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

#WE REMEMBER 2023 ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΜΝΗΜΗΣ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ 2023 ΣΤΙΣ Ι.Κ. ΕΛΛΑΔΟΣ

ΤΟ ΕΜΕ & ΤΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΓΚΑΙΤΕ ΔΙΟΡΓΑΝΩΝΟΥΝ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΑΙΝΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ 2023

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ «ΚΡΑΥΓΗ ΓΙΑ ΤΟ ΑΥΡΙΟ»

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΑ ΣΕΙΡΑ ΤΗΣ ΕΡΤ «ΤΟ ΒΡΑΧΙΟΛΙ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ»