Τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου που ανεγέρθηκε στο χώρο της Πανεπιστημιούπολης, σε ανάμνηση του παλαιού εβραϊκού νεκροταφείου που καταστράφηκε το 1942, πραγματοποιήθηκαν την Κυριακή 9 Νοεμβρίου 2014, στο πάρκο του Αστεροσκοπείου του Α.Π.Θ.
Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου πραγματοποιήθηκαν από τον υπουργό Μακεδονίας Θράκης, Γεώργιο Ορφανό ως εκπρόσωπο της Ελληνικής Κυβέρνησης, την πρέσβη του Ισραήλ στην Αθήνα, Ιρίτ Μπεν Άμπα, το δήμαρχο Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη, τον πρόεδρο της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, Δαυίδ Σαλτιέλ, τον πρύτανη του Α.Π.Θ., καθηγητή Περικλή Μήτκα και τον πρώην πρύτανη του Α.Π.Θ., καθηγητή Γιάννη Μυλόπουλο.
Την εκδήλωση χαιρέτισαν ο υπουργός Μακεδονίας Θράκης, Γεώργιος Ορφανός ως εκπρόσωπος της Κυβέρνησης, η πρέσβης του Ισραήλ στην Αθήνα, Ιρίτ Μπεν Άμπα, ο βουλευτής, πρώην υφυπουργός Δικαιοσύνης και Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος της ΝΔ, Κωνσταντίνος Καραγκούνης, ο βουλευτής Αναστάσιος Κουράκης ως εκπρόσωπος του Αρχηγού της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, o εκπρόσωπος του Παναγιώτατου Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, ο εκπρόσωπος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης, η εκπρόσωπος του Περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας, Βούλα Πατουλίδου, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης, ο εκπρόσωπος του προέδρου του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου, Βίκτωρ Ισαάκ Ελιέζερ, ο επιβλέπων αρχιτέκτονας της ανέγερσης του Μνημείου, Κωνσταντίνος Λεντάρης, ο πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, Δαυίδ Σαλτιέλ, ο πρύτανης του Α.Π.Θ., καθηγητής Περικλής Μήτκας και ο πρώην πρύτανης του Α.Π.Θ., καθηγητής Γιάννης Μυλόπουλος.
Στο χαιρετισμό του ο πρόεδρος Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, Δαυίδ Σαλτιέλ υποστήριξε: «Είναι αντιληπτό λοιπόν ότι τα σημερινά αποκαλυπτήρια δε μπορούν να χαρακτηριστούν ως μια απλή τελετή. Αποτελούν ένα εξαιρετικά σημαντικό γεγονός καθώς αποκαθίσταται ένα τμήμα της δημόσιας μνήμης. Το μνημείο αυτό – που αποτελεί μια ευθεία αναφορά στο παλαιό Εβραϊκό νεκροταφείο – δεν αποκαθιστά την ωμή καταστροφή, δε σβήνει το γεγονός, δε δίνει άφεση αμαρτιών. Μετά την ανέγερση του Μνημείου αυτού, η κοινωνία της πόλης αλλά και η ευρύτερη ακαδημαϊκή κοινότητα, οφείλει να κάνει ένα ακόμη βήμα. Να ερευνήσει, να τεκμηριώσει και να παρουσιάσει με σαφήνεια, στην κοινή γνώμη τους ηθικούς αυτουργούς και τους εκτελεστές της καταστροφής. Θα ήταν ευχής έργο αν αυτό – η αποκάλυψη δηλαδή αυτών που επιδίωξαν και τελικά πέτυχαν τη διαγραφή της μεγαλύτερης και παλαιότερης νεκρόπολης της Μεσογείου- αποτελέσει το αποτέλεσμα ενός ευρύτατου συνεδρίου που θα διεξαχθεί στη Θεσσαλονίκη».
Ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης επισήμανε: «Aν θέλουμε να λεγόμαστε άνθρωποι πρέπει τουλάχιστον να προσπαθήσουμε να φανταστούμε τον πόνο και την οδύνη των άλλων. Αν τελικά για εμάς τους Θεσσαλονικείς-μη-Εβραίους είναι δύσκολο να φανταστούμε τον πόνο των δικών μας Εβραίων, ίσως έχει έρθει επιτέλους η στιγμή να ψελίσσουμε ότι και για τους Εβραίους συμπολίτες μας είναι πλέον αδύνατον να φανταστούν την ντροπή μας», τόνισε στον λόγο του ο Γιάννης Μπουτάρης, προσθέτοντας ότι «η πόλη της Θεσσαλονίκης άργησε αδικαιολόγητα πολύ να σπάσει τη σιωπή της και να αρχίσει να μνημονεύει την πιο ζοφερή στιγμή της ιστορία της».
«Νιώθω μεγάλη τιμή που ως Πρύτανης του Α.Π.Θ. σας υποδέχομαι και μοιράζομαι μαζί σας μια τέτοια ιστορική στιγμή τόσο για την Εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης, όσο και για το πανεπιστήμιό μας», υποστήριξε ο πρύτανης του Α.Π.Θ., καθηγητής Περικλής Μήτκας και επισήμανε: «Κανένας λαός δε θα έπρεπε να στερείται τις αποδείξεις του παρελθόντος του. Ιδιαίτερα όταν αυτή η απώλεια συντελείται από τον εχθρό με τη μορφή λεηλασίας και καταστροφής, ανέρχεται σε επίπεδο εθνικής καταστροφής. Θέλω όμως να πιστεύω πως το γεγονός ότι πάνω σε αυτά τα ιερά εδάφη χτίστηκε ένα πανεπιστήμιο, όπου συντελείται καθημερινά η συνάντηση πολλών πολιτισμών, προωθείται η ελευθερία –ατομική, θρησκευτική, φυλετική, πολιτική- και καλλιεργείται η καταπολέμηση των προκαταλήψεων, το γεγονός, λοιπόν, πως πάνω στην ιερή γη στήθηκε ένας ναός της γνώσης και της ζωής, θα προσφέρει μια μικρή παρηγοριά.
Το πανεπιστήμιο μαθαίνει τους νέους να συλλογούνται ελεύθερα και γι’ αυτό σωστά, να μην περιχαρακώνονται σε στενά πλαίσια και απόλυτες ιδεολογίες, να μην κρίνουν τον “άλλο”, με τον οποίο καλούνται καθημερινά να συνυπάρξουν και να συνεργαστούν, με βάση το εθνικό, το θρησκευτικό ή το ιστορικό του υπόβαθρο. Προσπαθούμε όλοι μας, ως μέλη αυτής της ακαδημαϊκής κοινότητας να δείχνουμε κατανόηση και να εμπνέουμε σεβασμό προς τις παραδόσεις, τόσο τις δικές μας, όσο και των συμπολιτών και συναδέλφων μας και η εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης είναι ένα μέρος της δικής μας ιστορίας».
Ο εκπρόσωπος του Προέδρου του Παγκόσμιου Κέντρου για την Έρευνα, Τεκμηρίωση, Εκπαίδευση και Μνήμη του Ολοκαυτώματος “Yad Vashem”, κ. Zvi Barak ανέφερε στην ομιλία του: «Θα ήθελα να εκμεταλλευτώ αυτή την ευκαιρία για να τονίσω, ως φίλος του λαού της Θεσσαλονίκης, πόσο, όλοι εμείς από όλο τον κόσμο, εκτιμήσαμε και ενθαρρυνθήκαμε από την συμβολική πράξη του Δημάρχου κ. Μπουτάρη κατά τη διάρκεια της ορκωμοσίας του, για τη δεύτερη θητεία του, στο Δημαρχείο της Θεσσαλονίκης. Πιστεύουμε ότι η σημερινή τελετή εκπροσωπεί το νέο πνεύμα της Ελληνικής Δημοκρατίας και του λαού της Θεσσαλονίκης προς την ιστορία του έθνους μας».
Ο εκπρόσωπος του προέδρου του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου, Βίκτωρ Ισαάκ Ελιέζερ ανέφερε ότι «Το μνημείο αυτό, έστω και με καθυστέρηση επτά δεκαετιών, δε θυμίζει μόνον ότι τούτο το Πανεπιστήμιο είναι κτισμένο πάνω στο Εβραϊκό νεκροταφείο της πόλης, θυμίζει και το βανδαλισμό που υπέστη ο ίδιος ο πολιτισμός της πόλης, η ανθρωπιά της και πρέπει να αποτελεί σύμβολο αναγνώρισης των ευθυνών όλων εκείνων που συμμετείχαν σε αυτή τη βαρβαρότητα. Και ελπίζουμε όλοι, τούτος εδώ ο χώρος, εδώ που χτίζεται η γνώση και το μέλλον των νέων ανθρώπων της πατρίδας μας, να μεταλαμπαδεύσει σε ολόκληρη την κοινωνία την αξία της ανεκτικότητας και αλληλεγγύης απέναντι στη μισαλλοδοξία, το φανατισμό, το ρατσισμό, και τον αντισημιτισμό».
Τελετάρχης στην εκδήλωση ήταν ο αναπληρωτής πρύτανη Ακαδημαϊκών και Φοιτητικών Θεμάτων, καθηγητής Γιάννης Τζιφόπουλος, ο οποίος ανέφερε ότι «η σημερινή εκδήλωση αποτελεί την εκπλήρωση ενός ιστορικού χρέους του Α.Π.Θ. απέναντι στην εβραϊκή κοινότητα, η οποία επί έξι αιώνες και μέχρι το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε σημαντική παρουσία στην κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ζωή της πόλης, συμβάλλοντας στην πρόοδο αυτού του τόπου. Η τελετή των αποκαλυπτηρίων του σημερινού μνημείου, του δεύτερου το οποίο τοποθετείται μόνιμα εντός του Πανεπιστημίου, είναι μια ακόμη χειροπιαστή ανάμνηση του γεγονότος ότι στον τόπο αυτό υπήρχε το Εβραϊκό Νεκροταφείο της πόλης, ένα από τα παλαιότερα και μεγαλύτερα της Ευρώπης. Είναι ένα ακόμη ελάχιστο δείγμα τιμής και σεβασμού στην Ισραηλιτική Κοινότητα της πόλης, η οποία κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου αποδεκατίστηκε σε ποσοστό 96%, ενώ η καταστροφή και η λεηλασία των περισσότερων από 300.000 τάφων του Παλαιού Εβραϊκού Νεκροταφείου τον Δεκέμβριο του 1942 ήταν το μαζικότερο πολιτιστικό έγκλημα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου».
ΣΧΕΤΙΚΑ:
** Φωτογραφίες και βίντεο από τα αποκαλυπτήρια από τον ιστότοπο thestival.gr
- Δελτίο Τύπου της Ι.Κ. Θεσσαλονίκης
- Ομιλία του Δημάρχου Θεσσαλονίκης