ΙΣΡΑΗΛΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ

DIDYMOTEIXO EKTOPISH ENGDIDYMOTEIXO SCHOOLΗ εβραϊκή κοινότητα Διδυμοτείχου ήταν μια από τις αρχαιότερες εβραϊκές κοινότητες της Ελλάδος και η μεγαλύτερη της ελληνικής Θράκης.
Στα χρόνια του σφετεριστή αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού, που στέφτηκε στο Διδυμότειχο βασιλεύς των Ρωμαίων, είχε ήδη σχηματιστεί εκεί μια εβραϊκή κοινότητα, πιθανότατα ελληνόφωνη ρωμανιωτική.
Όταν η πόλη περιήλθε σε οθωμανικά χέρια, ο εβραϊκός πληθυσμός άρχισε να αυξάνεται, ενισχυόμενος και από την άφιξη ασκεναζίμ Εβραίων από την Ουγγαρία το 1376 και από τη Γαλλία το 1394. Το 1470 δε, ήλθαν στην πόλη Εβραίοι φυγάδες, από τη Βαυαρία.

Εν τούτοις, οι ασκεναζίμ γρήγορα απορροφήθηκαν από το κύμα των σεφαραντίμ Εβραίων, που σχημάτισαν μια νέα κοινότητα, που ονομάστηκε στα Λαδίνο, Demotica.

Τον 17ο και 18ο αιώνα, λόγω και της οικονομικής ύφεσης, η κοινότητα συνέχισε να υπάρχει, ολιγομελής όμως, όπως προκύπτει και από την αφήγηση του Τούρκου περιηγητή Εβλγιά Τσελεμπή, ο οποίος μνημονεύοντας τις συνοικίες της πόλης, αναφέρει και μια με το όνομα Γιαουντιλέρ- Τα εβραίϊκα.
Στα μέσα του 19ου αιώνα, ο εβραϊκός πληθυσμός ανέρχεται σε 500 περίπου άτομα, ενώ σύμφωνα με μια στατιστική του 1906, που δημοσιεύτηκε στο Bulletin d' Οrient, στο Kaza Διδυμοτείχου, ζούσαν 1110 Εβραίοι.
Το 1862 αντί της παλαιάς πρόχειρης Συναγωγής, στην περιοχή της τουρκικής σχολής, χτίζεται μια νέα Συναγωγή, επί της σημερινής οδού Κατσαντώνη, σε σεφαραδίτικο ρυθμό, τετράγωνη με θόλο στην οροφή. Η Συναγωγή αυτή το 1924 ανακαινίζεται ριζικά.

Στα 1897, το νεωτεριστικό ρεύμα της Alliance Israelite Universelle, φέρνει από τη Γαλλία οικονομική ενίσχυση και εκπαιδευτική υποστήριξη. Το 1911 ανεγείρεται νέο σχολικό κτίριο, στο οποίο το 1913 φοιτούν 255 μαθητές. Από το 1924 το σχολείο λειτουργεί ως κοινοτικό. Στη σχολή αυτή δίδαξαν, ο ελληνομαθής Ιωσήφ Πέσσαχ, ο Ηλίας Μπαρτζιλάϊ (μετέπειτα Αρχιραβίνος Αθηνών), αλλά και οι Σαμουήλ Ναχόν και Ιωσήφ Ρεϊτάν.
Στις αρχές του 20ου αιώνα, η Ισραηλιτική Κοινότητα Διδυμοτείχου, γνώρισε μέρες ακμής. Χαρακτηριστικό είναι ότι, όταν το 1913 επισκέφτηκε την πόλη ο τσάρος της Βουλγαρίας Φερδινάνδος διέμεινε στη μεγαλοπρεπή οικία του Ραφαήλ Μπεχάρ. Εκεί διέμεινε και ο βασιλεύς της Ελλάδος Αλέξανδρος, την 8η Ιουλίου 1920, μια μέρα πριν ο ελληνικός στρατός προελάσει στην Ανατολική Θράκη.

DIDYMOTEIXO KOYKOYLOSPITO ENGDIDYMOTEIXO NEKROATAFEIO SITEΟι Εβραίοι του Διδυμοτείχου ήταν ιδιοκτήτες εμπορικών και βιοτεχνικών καταστημάτων αλλά και τεχνίτες. Ξεχωριστή θέση στην οικονομική και κοινοτική ζωή κατείχε η οικογένεια Τζιβρέ, πολλά από τα μέλη της οποίας ασχολούντο με το εμπόριο μεταξιού.

Γενικότερα πάντως, η ενσωμάτωση του Διδυμοτείχου στην ελληνική επικράτεια το 1920, επιτάχυνε την ανάπτυξη της εβραϊκής κοινότητας και την αύξηση των μελών της μέχρι την εποχή του διωγμού, όταν αριθμούσε περίπου 1000 ψυχές. Τον Απρίλιο του 1941, εισβάλλουν στην πόλη οι Γερμανοί. Κάποιες εβραϊκές οικογένειες έχουν προλάβει να διαφύγουν σε συγγενικά σπίτια στη Τουρκία. Πολύ λίγες καταφέρνουν να σωθούν μεταβαίνουσες στην Παλαιστίνη, ενώ οι υπόλοιπες επαναπροωθούνται από τους Τούρκους σε ελληνικά νησιά, για να συναντήσουν τη μοίρα των άλλων ελληνοεβραίων.
 Τα επόμενα δυο χρόνια, λεηλατούνται οι περιουσίες των Εβραίων, επιτάσσονται τα σπίτια τους και οι Γερμανοί, -με την προσφιλή τους μέθοδο- "αποκοιμίζουν" τον εβραϊκό πληθυσμό, ο οποίος ζει μη γνωρίζοντας ότι είναι στις λίστες για το Αουσβιτς.

Στις 4 Μαϊου του 1943, συλλαμβάνονται και μεταφέρονται, στοιβαγμένοι σε βαγόνια για ζώα, στη Θεσσαλονίκη 731 Εβραίοι από το Διδυμότειχο και 180 από τη Νέα Ορεστιάδα. Από εκεί στην Πολωνία, στο ταξίδι χωρίς γυρισμό.
Το 1985, στο Διδυμότειχο, δεν υπάρχει κανένας Εβραίος και το 1987 διαλύεται και επίσημα η Ισραηλιτική Κοινότητα Διδυμοτείχου.

DIDYMOTEIXO MNHMEIODIDYMOTEIXO DAPEDPO SYNAGOGUEMΝΗΜΕΙΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ

Το Μάιο του 2002, ο Δήμος Διδυμοτείχου τοποθέτησε στο χώρο όπου προπολεμικά υπήρχε η Συναγωγή, ο οποίος σύμφωνα με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου διαμορφώθηκε και εγκαινιάστηκε ως «Πλατεία Εβραίων Μαρτύρων», Μνημείο αφιερωμένο στους εβραίους της πόλης που χάθηκαν κατά το Ολοκαύτωμα. Το Μνημείο φιλοτεχνήθηκε από τη Σχολή Καλών Τεχνών της Σόφιας.

 "Οι εκδηλώσεις για τους Εβραίους του Διδυμοτείχου αποτελούν εκπλήρωση χρέους τιμής προς τους συμπολίτες μας, τους ανθρώπους της διπλανής μας πόρτας". Με αυτήν τη φράση ο Δήμαρχος Διδυμοτείχου κ. Ευάγγελος Παπατσαρούχας έβαλε την κορωνίδα στις εκδηλώσεις που έγιναν εκεί στις 25 και 26 Μαϊου 2002 στη μνήμη των 900 Εβραίων της πόλης που εξοντώθηκαν από τους Ναζί. 
 

«Πορφυρό Κειμήλιο» - ανακαίνιση της οικίας Ταραμπουλούς

Ένα από τα ομορφότερα παλιά αρχοντικά του Διδυμοτείχου, που προπολεμικά ανήκε στην οικογένεια Ταραμπουλούς, απέκτησαν ο Διδυμοτειχίτης αγιογράφος Γιάννης Σαρσάκης και η σύζυγός του Γεωργία Νταλαγιώργου, οι οποίοι με πολλή εργασία, μεράκι και αφοσίωση το ανακαίνισαν πλήρως, κρατώντας ωστόσο παράλληλα τον χαρακτήρα του. Η ανακαίνιση ολοκληρώθηκε το 2017 και το «Πορφυρόν Κειμήλιον», όπως είναι η επωνυμία που δόθηκε στο σπίτι, το οποίο θα λειτουργήσει ως ξενώνας, αποτέλεσε και το θέμα της ομότιτλης ταινίας μικρού μήκους που  δημιουργήθηκε από τον Κώστα Γκουρλουμένο. Μια παραγωγή του Ιωάννη Σαρσάκη και της Γεωργίας Νταλαγιώργου επενδυμένη με την μουσική του Σταύρου Καραμάνη και με την συμμετοχή του ΘΕΑ.ΣΥ Διδ/χου και του συλλόγου «Κάστρο». Το αρχοντικό άνοιξε τις πόρτες του το  2018, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων Μνήμης που συνδιοργάνωσαν ο Δήμος Διδυμοτείχου, το ΚΙΣΕ και η Οργάνωση Λεσχών Lions,  με τίτλο «Για να μην τα σβήσει ο χρόνος», όπου μεταξύ άλλων προβλήθηκαν οι ταινίες  του Κώστα Γκουρλουμένου,"Πορφυρό Κειμήλιο" και "Μάης του 43".

https://www.facebook.com/watch/?v=292361164657131

https://www.youtube.com/watch?v=BXpbT1BWQhY