Η Ευρώπη των τελευταίων χρόνων βρίσκεται σε παρατεταμένη κρίση. Η οικονομική αποσταθεροποίηση έχει μεταβάλει σε μεγάλο βαθμό και τις σχέσεις μεταξύ των πολιτών της. Η ανεκτικότητα των Ευρωπαίων απέναντι σε πρόσφυγες, μετανάστες και κάθε άλλη μειονοτική ομάδα μειώνεται καθημερινά. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει και η πρόσφατη πανευρωπαϊκή έρευνα που διεξήχθη για λογαριασμό του Pew Research Center.
Η ιδέα της πολυπολιτισμικής κοινωνίας φαίνεται πως έχει καταρρεύσει οριστικά. Οι Ευρωπαίοι πολίτες βλέπουν στο πρόσωπο του μετανάστη τον ξένο που θα επιβαρύνει την οικονομία και θα θέσει σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια. Τα πρόσφατα τρομοκρατικά χτυπήματα επιτείνουν το αίσθημα της ξενοφοβίας και του ρατσισμού, καθώς προσφέρουν τη βάση για βεβιασμένες γενικεύσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, τα ποσοστά της ισλαμοφοβίας έχουν αυξηθεί δραματικά το τελευταίο διάστημα.
Στα καθ’ ημάς, τα αποτελέσματα της έρευνας είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικά. Η Ελλάδα βρίσκεται σταθερά στις πρώτες θέσεις με τα υψηλότερα ποσοστά αρνητικών κρίσεων απέναντι σε πρόσφυγες και μετανάστες. Παρατηρείται δε και το υψηλότερο ποσοστό πανευρωπαϊκά σε ό,τι αφορά την αρνητική στάση της κοινωνίας απέναντι στους Εβραίους. Τα αποτελέσματα αυτά ωστόσο δεν πρέπει να μας εκπλήσσουν. Στην Ελλάδα από καιρό επικρατεί διάχυτος αντισημιτισμός, όπως εξ άλλου αποδεικνύει και η συγκεκριμένη δημοσκόπηση. Τα περιστατικά αντισημιτισμού ολοένα και πληθαίνουν το τελευταίο διάστημα. Η μισαλλοδοξία φαίνεται να ριζώνει στην καρδιά της κοινωνίας. Οι στερεοτυπικοί χαρακτηρισμοί, η συνομωσιολογία και οι προκαταλήψεις σε βάρος των Εβραίων και, σε δεύτερο επίπεδο, σε βάρος των μουσουλμάνων είναι διαχρονικά αποδεκτοί από το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής κοινωνίας.
Ας αποτελέσει, λοιπόν, η έρευνα αυτή εφαλτήριο για δράση. Είναι καιρός όλοι οι αρμόδιοι φορείς να αρθούν στο ύψος των ευθυνών τους.
Το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος αγωνίζεται αδιάκοπα για την καταπολέμηση κάθε φαινομένου μισαλλοδοξίας, φανατισμού και, προπάντων, αντισημιτισμού. Θεωρούμε, ωστόσο, πως χρειάζεται η συμπόρευση όλων των κοινωνικών δυνάμεων προκειμένου ανάλογα φαινόμενα να περιοριστούν μελλοντικά. Κρίσιμος εν προκειμένω θα είναι ο ρόλος των μεγάλων πνευματικών ιδρυμάτων, της Εκκλησίας, της Ακαδημίας Αθηνών, των Πανεπιστημίων. Ήδη τόσο το Υπουργείο Παιδείας, μέσα από μια σειρά εκπαιδευτικών προγραμμάτων, όσο και κατά τόπους Δήμαρχοι και Μητροπολίτες, έχουν αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες προκειμένου να ζυμωθεί στην ελληνική κοινωνία η σπουδαία ιστορία του ελληνικού εβραϊσμού και η τραγωδία του Ολοκαυτώματος. Η προσπάθεια περιορισμού μέχρις εξαφανίσεως των μισαλλόδοξων αισθημάτων από την κοινωνία κάθε άλλο παρά εύκολη υπόθεση είναι. Ξεκινώντας από τον χώρο της παιδείας, και σε συνεργασία με το αρμόδιο Υπουργείο, έχουμε μακρύ δρόμο να διανύσουμε. Χρόνος για εφησυχασμό ωστόσο δεν υπάρχει.
Αθήνα, 19 Ιουλίου 2016
Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος
Στις 11.7.16 δόθηκε στη δημοσιότητα η δημοσκόπηση του Αμερικανικού Κέντρου Έρευνας PEWμε θέμα «Οι Ευρωπαίοι φοβούνται ότι το κύμα προσφύγων θα σημάνει περισσότερη τρομοκρατία, λιγότερες δουλειές». Η έρευνα κατέδειξε σημαντικά στοιχεία για τις πεποιθήσεις των Ευρωπαίων για τη σχέση της προσφυγικής κρίσης με την οικονομία, την τρομοκρατία, και την άνοδο των ακραίων ιδεολογιών, αλλά και ευρύτερες συμπεριφορές σε θέματα ρατσισμού και ανεκτικότητας. Η έρευνα έγινε σε 10 χώρες της ΕΕ: Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Ιταλία, Ολλανδία, Ουγγαρία, Πολωνία, Σουηδία.
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα αξιοσημείωτα –μεταξύ άλλων- είναι τα συμπεράσματα της δημοσκόπησης που αφορούν τα αισθήματα των Ελλήνων απέναντι στους εβραϊκού θρησκεύματος συμπατριώτες τους.
Στις 23 – 26 Μαΐου 2016, συνεδρίασε στο Βουκουρέστι η Ολομέλεια της Διεθνούς Συμμαχίας για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος (International Holocaust Remembrance Alliance– IHRA), η οποία ανταποκρίθηκε στην ανάγκη υιοθέτησης ενός κοινώς αποδεκτού ορισμού για τον αντισημιτισμό. Στο πνεύμα της Διακήρυξης της Στοκχόλμης, στην οποία αναφέρεται πως «η ανθρωπότητα είναι ακόμη σημαδεμένη από τον αντισημιτισμό και την ξενοφοβία και η διεθνής κοινότητα μοιράζεται τη βαριά ευθύνη να αντιπαλέψει αυτά τα δεινά», η Ολομέλεια της Συμμαχίας υιοθέτησε τον ακόλουθο, μη δεσμευτικό νομικά αλλά χρήσιμο και επιβοηθητικό, ορισμό του αντισημιτισμού:
«Ο αντισημιτισμός είναι η υιοθέτηση μιας συγκεκριμένης αντίληψης για τους Εβραίους, η οποία ενδέχεται να εκφραστεί με τη μορφή μίσους εναντίον τους. Οι λεκτικές και φυσικές εκδηλώσεις του αντισημιτισμού στρέφονται ενάντια σε Εβραίους ή μη Εβραίους και την περιουσία τους, καθώς και ενάντια σε θρησκευτικά ιδρύματα και εγκαταστάσεις της εβραϊκής κοινότητας».
Για να αποτραπεί η παράνομη διάδοση ρητορικής μίσους, είναι ουσιώδες να διασφαλιστεί ότι τα συναφή εθνικά νομοθετήματα μεταφοράς της απόφασης-πλαισίου του Συμβουλίου για την καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας εφαρμόζονται πλήρως από τα κράτη μέλη τόσο στο διαδικτυακό περιβάλλον όσο και έξω απ’ αυτό.
Σήμερα 31.5.16 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από κοινού με το Facebook, το Twitter, το YouTube και τη Microsoft («επιχειρήσεις τεχνολογίας πληροφοριών») παρουσίασαν έναν κώδικα συμπεριφοράς που περιλαμβάνει σειρά δεσμεύσεων για την καταπολέμηση της διάδοσης ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο στην Ευρώπη.
Οι επιχειρήσεις τεχνολογίας πληροφοριών στηρίζουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην προσπάθειά τους να αντεπεξέλθουν στην πρόκληση του να διασφαλίσουν ότι οι διαδικτυακές πλατφόρμες δεν θα παρέχουν τη δυνατότητα στην ρητορική μίσους να εξαπλώνεται παράνομα σαν ιός στο διαδίκτυο. Μοιράζονται δε, από κοινού με άλλες πλατφόρμες και επιχειρήσεις κοινωνικής δικτύωσης, συλλογική ευθύνη αλλά και υπερηφάνεια για την προώθηση και διευκόλυνση της ελευθερίας έκφρασης σε ολόκληρο τον κόσμο του διαδικτύου. Ωστόσο, η Επιτροπή και οι επιχειρήσεις τεχνολογίας πληροφοριών αναγνωρίζουν ότι η παράνομη διάδοση ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο έχει αρνητικές συνέπειες όχι μόνο για τις ομάδες ή τα πρόσωπα κατά των οποίων στρέφεται, αλλά και για όσους υπερασπίζονται ανοικτά την ελευθερία, την ανοχή και την αποφυγή των διακρίσεων στις ανοικτές κοινωνίες μας, ενώ δημιουργεί κλίμα που δυσχεραίνει τον δημοκρατικό διάλογο στις διαδικτυακές πλατφόρμες.
Ο Δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης, σε αποκλειστική συνέντευξη που έδωσε στον δημοσιογράφο Βίκτωρα Ισ. Ελιέζερ για το περιοδικό της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών «Αλεφ» (τ. 60), μίλησε -μεταξύ άλλων- για τον αντισημιτισμό και έδωσε το στίγμα του σε φλέγοντα θέματα όπως η άνοδος του νεοναζισμού, η τρομοκρατία, οι σχέσεις Ελλάδας - Ισραήλ κ.ά.
«Κύριε Δήμαρχε καλησπέρα και ευχαριστώ πολύ, που δεχθήκατε να δώσετε την συνέντευξη αυτή στο «Άλεφ», το περιοδικό που εκδίδει η Ισραηλιτική Κοινότητα της Αθήνας.
Να ξεκινήσουμε από την υπογραφή σας, στην διακήρυξη των Δημάρχων κατά του αντισημιτισμού. Πως το αποφασίσατε αυτό; Γιατί δηλαδή, κρίνατε απαραίτητο, ότι η Αθήνα πρέπει να ενταχθεί στο δίκτυο των πόλεων κατά του αντισημιτισμού;
Υπέγραψα την διακήρυξη των Δημάρχων κατά του αντισημιτισμού, κατ’ αρχάς γιατί το θεωρώ αυτονόητο. Η Αθήνα είναι μία πόλη ανεκτικότητας, μία πρωτεύουσα που ξεχωρίζει στη μάχη κατά των διακρίσεων, με βάση το χρώμα, τη θρησκεία ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Είναι κυρίαρχη αξία της δημοτικής μας αρχής. Έχουμε διαρκές μέτωπο, με κάθε τι που συμβολίζει τη μισαλλοδοξία, το φανατισμό και την βία.