- Λεπτομέρειες
Στη σύγχρονη ιστοριογραφική παραγωγή οι μικρές εβραϊκές κοινότητες της Ελλάδας εν πολλοίς απουσιάζουν. Με εξαίρεση τη Θεσσαλονίκη, η οποία ερευνάται ενδελεχώς λόγω του μεγέθους της κοινότητάς της, οι υπόλοιπες εβραϊκές κοινότητες του ελληνικού κράτους δεν είχαν, μέχρι στιγμής, την τύχη να ερευνηθούν συστηματικά. Ανάμεσα σε αυτές συγκαταλέγεται και η εβραϊκή κοινότητα της Κρήτης. Αν και γνωρίζουμε, ως έναν βαθμό, τα γεγονότα του ναυαγίου του Τάναϊς, που οδήγησε στην εξόντωση των Εβραίων της Κρήτης τον Ιούνιο του 1944, οι γνώσεις μας και η κατανόησή μας για την κοινότητα αυτή είναι αποσπασματικές για τα προπολεμικά χρόνια.
Η τρέχουσα έρευνα, «Ανασυγκρότηση μιας απουσίας, Αφήγηση μιας παρουσίας: οι Εβραίοι των Χανίων», επιδιώκει να καλύψει το παραπάνω κενό. Επικεντρώνεται στους Εβραίους των Χανίων, τη μεγαλύτερη εβραϊκή κοινότητα του νησιού στον 20ο αιώνα, και μελετά την ταυτότητα και τη ζωή της κοινότητας κατά τις ταραγμένες δεκαετίες πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Επιστημονική Υπεύθυνη του έργου είναι η Βασιλική Γιακουμάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Βόλου. Ερευνήτριες είναι η Δάφνη Λάππα, Μεταδιδάκτορας Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και η Κατερίνα Αναγνωστάκη, Υποψήφια Διδάκτορας Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Η έρευνα εκπονείται υπό τη χρηματοδότηση του GermanacosFoundationInstituteκαι την αιγίδα της Συναγωγής Ετζ Χαγίμ Χανίων.
- Λεπτομέρειες
Στο πλαίσιο της τελευταίας έκθεσης του Εβραϊκού Μουσείου της Αυστραλίας, η σκηνοθέτης - παραγωγός Carol Gordon και ο φωτογράφος Emmanuel Santos προβαίνουν σε μία αποκαλυπτική καταγραφή της ιστορίας, παράδοσης και σημερινής παρουσίας των Εβραίων της Ελλάδας. Μέσω φωτογραφιών και ντοκιμαντέρ το κοινό καλείται να ακολουθήσει τα βήματα ενός λαού που επηρέασε τον ρου της ιστορίας από το "ξεκίνημά" του -γύρω στο 300-250 π.Χ.- και που παρά τον αποδεκατισμό του πληθυσμού του κατά το Ολοκαύτωμα κατάφερε να επιβιώσει.
Η έρευνα της Gordon στην ιστορία του εβραϊκού πληθυσμού της Ελλάδας ξεκίνησε το 1986, παρακινούμενη από την έλλειψη διαδεδομένης γνώσης σχετικά με το θέμα, αλλά και από τον ισχυρό δεσμό που ένιωθε για την Ελλάδα. "Αφοσιώθηκα εξ ολοκλήρου στο να φέρω στην επιφάνεια αυτήν την αποσιωπημένη ιστορία, προς τιμήν του 87% του εβραϊκού πληθυσμού της Ελλάδας που δολοφονήθηκε κατά το Ολοκαύτωμα. Ως ενεργό μέλος της εβραϊκής κοινότητας, αυτό το εγχείρημα επιβεβαίωσε την πίστη μου ότι ο κοινός πυρήνας του εβραϊκού πολιτισμού εντοπίζεται ανά τις διάφορες κουλτούρες και παραδόσεις" αναφέρει η κ. Gordon.
Για τον φωτογράφο με έδρα τη Μελβούρνη Emmanuel Santos η πρόσκληση που έλαβε από την Gordon το 2013 για να την βοηθήσει στην έρευνά της στην Ελλάδα ήταν μια ανεπανάληπτη ευκαιρία, καθώς όπως εξηγεί πρόκειται για μια κοινότητα της οποίας οι απαρχές τοποθετούνται στην Ελληνιστική περίοδο. Μάλιστα, ο Santos είχε ήδη αφιερώσει ένα μεγάλο μέρος της καριέρας του στην μελέτη της εβραϊκής κουλτούρας και των τελετουργικών της. "Ήταν μια εξαιρετικά δελεαστική πρόταση, καθώς δεν είχα συναντήσει ποτέ εναπομείναντα στοιχεία μιας τόσο παλιάς εβραϊκής κοινότητας."
- Λεπτομέρειες
Αφιέρωμα του περιοδικού «Κ» της Καθημερινής της Κυριακής (7.5.2017, της Γιώτας Μυρτσιώτη), στην ιστορική αγορά της Θεσσαλονίκης στη Στοά Μοδιάνο. Δείτε εδώ το άρθρο.
- Λεπτομέρειες
Άρθρο του Β.Ι. Ελιέζερ στο EJP, 4.5.2017
To πρακτορείο εβραϊκών ειδήσεων European Jewish Press (EJP) δημοσίευσε άρθρο του κ. Βίκτωρ Ισ. Ελιέζερ, Β΄ αντιπροέδρου του ΚΙΣΕ, ανταποκριτή της ισραηλινής εφημερίδας Γιεντιότ Αχρονότ, και εκδότη του «Αλεφ», με τίτλο «The Jewish Community in Greece, the oldest community in Europe». Το άρθρο περιλαμβάνει αναφορές στις ρίζες των Εβραίων στον ελλαδικό χώρο από την αρχαιότητα αλλά και θέματα από τη σύγχρονη δράση του Ελληνικού Εβραϊσμού και τα ζητήματα που αντιμετωπίζει όπως ο αντισημιτισμός. Διαβάστε εδώ όλο το άρθρο.
- Λεπτομέρειες
Η Συναγωγή των Τρικάλων κινδυνεύει. Ένα μοναδικό δείγμα αρχιτεκτονικής, πολιτισμού και ιστορίας της ελληνοεβραϊκής παράδοσης απειλείται. Πρόκειται για την παλαιότερη Συναγωγή της Ισραηλιτικής Κοινότητας Τρικάλων, που προπολεμικά συντηρούσε τρεις συναγωγές, και για την μοναδική που διασώθηκε του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Το ιστορικό κτίριο της Συναγωγής Καλ Γιαβανίμ των Τρικάλων κινδυνεύει με κατάρρευση. Ο χρόνος αφήνει το αποτύπωμά του με σημαντικές φθορές στο δάπεδο, στη στέγη και στις κολώνες λόγω της διάβρωσης από την υγρασία.
Η επισκευή είναι επείγουσα προκειμένου να σώσουμε όλοι μαζί τη συναγωγή μιας πόλης με ιστορική εβραϊκή παρουσία, μιας πόλης της οποίας η μικρή Κοινότητα προσπαθεί με όλες της τις δυνάμεις για κρατήσει τη συναγωγή όρθια και λειτουργική. Οι προσπάθειες όμως αυτές δεν αρκούν.
Για αυτόν τον λόγο το ΚΙΣΕ και η Ισραηλιτική Κοινότητα Τρικάλων απευθύνουν έκκληση σε όλους τους ομοθρήσκους μας, ζητώντας τους να συνδράμουν οικονομικά στην αναστήλωση της Συναγωγής που αποτελεί όχι μόνον ιερό τόπο προσευχής αλλά και μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς των Εβραίων της πόλης.
Οι ελληνικής καταγωγής ομόθρησκοι που ζουν στο εξωτερικό καλούνται να υποστηρίξουν κι αυτοί από την πλευρά τους την προσπάθεια αυτή, στην παρούσα δύσκολη οικονομική περίοδο που διανύει η χώρα μας και οι Εβραϊκές Κοινότητές της.
Γίνε δωρητής τώρα και βοήθησέ μας να σώσουμε μια Συναγωγή, να της ξαναδώσουμε την λαμπρότητά της και να την παραδώσουμε και πάλι στο κοινό.
Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνήσουν με το ΚΙΣΕ (
Τα ονόματα όλων των δωρητών θα δημοσιευθούν σε κατάλογο – λεύκωμα που θα δημιουργηθεί για την ιστορική Συναγωγή Τρικάλων και το έργο συντήρησης και επαναλειτουργίας της.
Τα ονόματα των ΧΟΡΗΓΩΝ (από 500 ευρώ), των ΜΕΓΑΛΩΝ ΔΩΡΗΤΩΝ (από 2.000 ευρώ) και των ΕΥΕΡΓΕΤΩΝ (από 10.000 ευρώ) θα αναγραφούν με χρυσά γράμματα σε Μαρμάρινη Στήλη που θα αναρτηθεί και θα αποκαλυφθεί σε ειδική τελετή στα πλαίσια της εκδήλωσης για την επαναλειτουργία της Συναγωγής.
Λίγα λόγια για την ιστορία της Συναγωγής
H κατασκευή του κτιρίου ξεκίνησε περίπου το 1925 και ολοκληρώθηκε το 1930. Τα εγκαίνια της Συναγωγής Καλ Γιαβανίμ έγιναν την ίδια χρονιά (1930), με περίλαμπρο τρόπο σε επίσημη τελετή στην οποία συμμετείχαν η πολυπληθής Ισραηλιτική Κοινότητα Τρικάλων, που τότε ήταν εξαπλωμένη σε Τρίκαλα-Καρδίτσα-Φάρσαλα, οι τοπικές Αρχές και πλήθος κόσμου από τα Τρίκαλα και την Καρδίτσα, καταδεικνύοντας έτσι τις άριστες σχέσεις των μελών της εβραϊκής Κοινότητας με τους συμπολίτες τους, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η τοπική εφημερίδα «Θάρρος» σε ρεπορτάζ της εποχής. Η Συναγωγή είναι Ρωμανιώτικου ρυθμού και για το λόγο αυτό ονομάζεται «Καλ Γιαβανίμ», δηλαδή των Ελλήνων Εβραίων. Πρόκειται για ένα από τα λίγα, σπάνια, ιδιαιτέρα και πολύτιμα δείγματα αρχιτεκτονικής και διαρρύθμισης Ρωμανιώντικου τύπου, με το Βήμα στο κέντρο αντικριστά προς το Εχάλ. Η Συναγωγή είναι από τα ωραιότερα ιδρύματα της πόλης των Τρικάλων και είναι καταχωρημένη σε διεθνείς τουριστικούς καταλόγους και λευκώματα παγκόσμιων εβραϊκών μνημείων ως συναγωγή μοναδικής ομορφιάς και μνημείο λαμπρής ιστορικής και πολιτισμικής ελληνοεβραϊκής παράδοσης. Τουρίστες και ερευνητές απ΄ όλον τον κόσμο την επισκέπτονται τακτικά, ενώ ο αριθμός τους αυξάνεται συνεχώς.
Λόγω του κινδύνου κατάρρευσης η Συναγωγή είναι σήμερα κλειστή για το κοινό.