Το μαρμάρινο αέτωμα (αρ. ευρ. Ρ 89) αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση επανάχρησης μνημείου, καθώς στις δύο όψεις του αποτυπώνει δύο διαφορετικές χρονικές στιγμές από την ιστορία της πόλης (ύστερος 2ος αι. μ.Χ. / δεύτερη χρήση 1667). Προέρχεται από το εβραϊκό νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης, όπου στην αρχαιότητα εκτεινόταν το ανατολικό νεκροταφείο της πόλης.

Στην κύρια όψη του απεικονίζονται δύο Ιχθυοκένταυροι που υψώνουν ανάμεσά τους μια κυκλική ασπίδα η οποία, όπως δείχνουν οι οπές στην περιφέρειά της, θα επενδυόταν πιθανότατα με μέταλλο. Οι Ιχθυοκένταυροι είναι μυθικές δαιμονικές μορφές με κορμό ανθρώπου, μπροστινά πόδια αλόγου και ουρά θαλάσσιου πλάσματος. Οι θαλάσσιοι δαίμονες αποτελούν ένα αρκετά συχνό μοτίβο στα ταφικά μνημεία των ρωμαϊκών χρόνων και συμβολικά συνόδευαν τον νεκρό στο χωρίς επιστροφή ταξίδι του στον άλλο κόσμο.

Το αέτωμα ήταν η επίστεψη ενός μικρού ταφικού ναΐσκου μέσα στον οποίο θα υπήρχαν αγάλματα ή προτομές και σίγουρα θα αποτελούσε μια εντυπωσιακή κατασκευή στον χώρο του νεκροταφείου της πόλης στα τελευταία χρόνια του 2^ου αι. μ.Χ.

Την Κυριακή 27.6.2021 συγκλήθηκε, στο Πνευματικό Κέντρο της Ι.Κ. Αθηνών, το 24^ο Έκτακτο Συνέδριο Αντιπροσώπων των Ισραηλιτικών Κοινοτήτων Ελλάδος με θέμα την αλλαγή του καταστατικού του ΚΙΣΕ.

Οι εργασίες του Συνεδρίου έγιναν τηρώντας όλα τα απαραίτητα και προβλεπόμενα υγειονομικά μέτρα λόγω της πανδημίας, την επίβλεψη των οποίων είχε αναλάβει ο Α’ Αντιπρόεδρος του ΚΙΣΕ Δρ. Μάνος Αλχανάτης.

Πριν από την έναρξη των εργασιών ο Ραββίνος Αθηνών Γκαμπριέλ Νεγρίν ανέπεμψε προσευχές και ευλογίες. Οι εργασίες ξεκίνησαν με χαιρετισμό του Προέδρου του ΚΙΣΕ Δαυίδ Σαλτιέλ, ο οποίος καλωσόρισε τους Συνέδρους και μίλησε για τη σημασία του Συνεδρίου. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο κ. Σαλτιέλ: «Το συνέδριό μας αυτό καλείται να αποφασίσει την αλλαγή του Καταστατικού του ΚΙΣΕ, προκειμένου να δώσει την ευκαιρία στα μέλη του Δ.Σ. να θητεύσουν για 8 θητείες (αντί 7 που προβλέπει το ισχύον καταστατικό), εκ των οποίων 4 θητείες στη θέση του Προέδρου του Δ.Σ. Τροποποιούνται δε και εκσυγχρονίζονται πρόσθετες διατάξεις και αποσαφηνίζονται άρθρα που στο παρελθόν προκαλούσαν πολλαπλές ερμηνείες.

Ακριβώς 90 χρόνια πριν, στις 30 Ιουνίου του 1931, η συνοικία Κάμπελ (στη σημερινή περιοχή του Βότση στην Καλαμαριά) μια εβραϊκή φτωχογειτονιά, μια παραγκούπολη όπου διέμεναν οικογένειες Εβραίων που μετακινήθηκαν εκεί μετά τη διάνοιξη της σημερινής οδού Σβώλου στο κέντρο, γίνεται στόχος πογκρόμ, από την αντικομμουνιστική εθνικιστική, αντισημιτική, φασιστική οργάνωση «Εθνική Ένωσις "Ελλάς"» - γνωστή και ως τρία Ε - και μετατρέπεται σε αποκαϊδια. Ήταν ένα είδος ματωμένου «προοίμιου» του ναζιστικού ζόφου που θα γνώριζε σε πολύ λίγα χρόνια αργότερα, ολόκληρη η Ευρώπη.

Σε αυτήν την «στρογγυλή» ιστορική επέτειο, η έρευνα του Μιχάλη Τρεμόπουλου, η οποία συγκεντρώθηκε στον τόμο υπό τον τίτλο «Τα τρία Ε (EEE) και ο εμπρησμός του Κάμπελ. Το πογκρόμ του 1931 στη Θεσσαλονίκη», (εκδ. Αντιγόνη, Θεσσαλονίκη 2018), ανανεώνει το ενδιαφέρον για μια όχι και τόσο φωτισμένη πλευρά από την ιστορική επιστήμη.

Με αφορμή τα παραπάνω λοιπόν, το Tvxs.gr συζήτησε με τον συγγραφέα του βιβλίου, τόσο για το ίδιο το πογκρόμ, όσο και για τον πολιτικό - κοινωνικό του «απόηχο» σήμερα.

Πώς γεννήθηκε αυτό το βιβλίο;

Κάνω εδώ και μια δεκαετία μια μελέτη για τις συνθήκες και τους όρους εμφάνισης και εξέλιξης στην Θεσσαλονίκη, μιας σκοτεινής πλευράς εθνικισμού, ρατσισμού, αντισημιτισμού, σε όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Μέσα από αυτή τη μελέτη ξεχώρισε η περίπτωση του εμπρησμού του Κάμπελ γιατί το υλικό που έβρισκα ήταν σημαντικό, αδημοσίευτο και ογκώδες. Γι' αυτό και το διαμόρφωσα σε ένα αυτόνομο βιβλίο, για την εμφάνιση του φασισμού σε ένα ευρωπαϊκό επίπεδο και στην Θεσσαλονίκη, καθώς και τις συνθήκες μέσα στις οποίες αναπτύχθηκε, κυρίως στα προσφυγικά στρώματα η οργάνωση αυτή, η οποία δεν ήταν μόνη, είχε πολλές άλλες δορυφορικές, συνεργαζόμενες οργανώσεις και η οποία έφτασε στην κορύφωσή της με τον εμπρησμό του Κάμπελ.

Στις 28.5.2021 απεβίωσε, σε ηλικία 94 ετών, ο Ισαάκ Μιζάν, ο τελευταίος Έλληνας επιζών του Ολοκαυτώματος με καταγωγή από την Άρτα. Με αφορμή τον θάνατο του Ισαάκ Μιζάν ο Δήμος Αρταίων εξέδωσε το ακόλουθο Ψήφισμα στο οποίο εκφράζονται τα συλλυπητήρια του Δημοτικού Συμβουλίου, καθώς και η απόφασή του να δοθεί το όνομα του Ισαάκ Μιζάν σε μία οδό ή κοινόχρηστο χώρο της πόλης.  

Ψήφισμα Δημοτικού Συμβουλίου Αρταίων για την απώλεια του τελευταίου Έλληνα επιζώντα του Ολοκαυτώματος, από την (πρώην) Ισραηλιτική Κοινότητα Άρτας, Ισαάκ Μιζάν

Το Δημοτικό Συμβούλιο Αρταίων πληροφορούμενο το θάνατο του τελευταίου Έλληνα επιζώντα του Ολοκαυτώματος, από την (πρώην) Ισραηλιτική Κοινότητα Άρτας Ισαάκ Μιζάν, αλλά και εις μνήμη όλων των μελών της Εβραϊκής κοινότητας της Άρτας που έχουν αποβιώσει κατά τη σημερινή του συνεδρίαση αποφάσισε ομόφωνα:

- Να εκφράσει τα ειλικρινή συλλυπητήρια του στην οικογένεια του εκλιπόντος.

- Την ονοματοδοσία μιας οδού ή ενός κοινόχρηστου χώρου, όπου θα φέρει το όνομά του, ως τον τελευταίο επιζήσαντα του Ολοκαυτώματος από την (πρώην) Ισραηλιτική Κοινότητα Άρτας, αλλά και εις μνήμη όλων των μελών της Εβραϊκής κοινότητας της Άρτας που έχουν αποβιώσει, μετά από σχετική πρόταση και πρωτοβουλία της Δημοτικής Αρχής.

- Να παραστεί αντιπροσωπεία του Δημοτικού Συμβουλίου με επικεφαλής τον Δήμαρχο Aρταίων Χρήστο Τσιρογιάννη, στην εξόδιο ακολουθία σήμερα Δευτέρα 31 Μαΐου 2021, στις 14:00, στο Εβραϊκό Νεκροταφείο Νίκαιας στην Αθήνα.

Το ΚΙΣΕ έστειλε στον Δήμο Αρταίων την ακόλουθη  συγχαρητήρια επιστολή για την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου να δοθεί το όνομα του Ισαάκ Μιζάν σε μία οδό ή κοινόχρηστο χώρο της πόλης.