Τις μνήμες που σφράγισαν το μυαλό και την ψυχή της, στην τρυφερή ηλικία των τριών ετών, όταν βρέθηκε στο στρατόπεδο Μπέργκεν Μπέλσεν, ξετύλιξε στις 29.1.2023, στο περιθώριο της εκδήλωσης μνήμης στο Μνημείο του Ολοκαυτώματος των Εβραίων της Θεσσαλονίκης στην Πλατεία Ελευθερίας, η Ρίνα Μπαρζιλάι Ρεβάχ, μια από τους ομήρους στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.

«Ήμουν στα στρατόπεδα σε πολύ μικρή ηλικία. Οι αναμνήσεις μου, τις οποίες έχω πει, είναι φτωχές, είναι λίγες από ένα παιδάκι τριών, τεσσάρων χρονών, αλλά είναι ανεξίτηλες» ήταν τα πρώτα λόγια της, προτού ξεκινήσει να περιγράφει τη ανάμνηση που, όπως λέει, θυμάται πιο πολύ από οτιδήποτε έκανε μόλις χθες.

«Ήμουνα στο στρατόπεδο, ήμουν συνέχεια άρρωστη και έβηχα και ήμουν στο τρίτο κρεβάτι γιατί ήταν τα κρεβάτια το ένα πάνω στο άλλο και είχε ένα μικρό φεγγίτη εκεί επάνω. Απέναντι ήταν ένα στρατόπεδο εργατών και χάζευα όλη την ημέρα. Μια μέρα ήρθε ένα μεγάλο κάρο, πολύ μεγάλο, με ψηλά πλαϊνά ξύλινα, το σέρνανε άλογα και δύο εργάτες από κάτω πετούσαν στο κάρο γυμνά πτώματα εργατών, γιατί έπρεπε να ξεχωρίσουν τους ζωντανούς από τους πεθαμένους. Όταν το κάρο γέμισε πτώματα, ανέβηκε ένας αξιωματικός επάνω με μια μακριά μεγάλη μαύρη καλογυαλισμένη μπότα και άρχισε να χοροπηδάει πάνω στα πτώματα για να κάτσουν και να χωρέσουν άλλοι. Δεν ξέρω τι κατάλαβα αλλά άρχισα να κλαίω και προσπαθούσαν οι άρρωστες κυρίες που ήταν εκεί, γιατί όλοι οι άλλοι έφευγαν για δουλειά - καταναγκαστικά έργα -, να βρουν λίγη ζάχαρη να μου δώσουν, που δεν υπήρχε» ανέφερε χαρακτηριστικά. Σημείωσε, άλλωστε, ότι παιδιά δεν υπήρχαν πολλά στο στρατόπεδο καθώς εκείνη θυμάται μόνο ένα άλλο κοριτσάκι που ήταν λίγο μεγαλύτερο από αυτήν.

Δεν θα αφήσουμε  την ιστορία να ξεχαστεί...

Πέντε παιδιά ανεβαίνοντας στο Μνημείο του Ολοκαυτώματος Ελλήνων Εβραίων στην πλατεία Εβραίων Κατοχής κρατούν ένα πανό στα χέρια τους που γράφει «Ποτέ ξανά. Θυμόμαστε».

Δώδεκα Λαρισαίοι Εβραίοι, λίγη ώρα αργότερα, ανεβαίνουν στη σκηνή του Δημοτικού Ωδείου Λάρισας για να ανάψουν έξι κεριά στη μνήμη των έξι εκατομμυρίων νεκρών που δολοφονήθηκαν κατά την πιο φρικαλέα περίοδο στην ιστορία της ανθρωπότητας. Με αυτόν τον συμβολικό τρόπο και πλήθος άλλων δράσεων κορυφώθηκαν στις 28.9.2023 στη Λάρισα οι εκδηλώσεις για την Εθνική Ημέρα Μνήμης, των Ελλήνων Εβραίων μαρτύρων ηρώων του Ολοκαυτώματος, από την Περιφέρεια Θεσσαλίας και την Ισραηλιτική Κοινότητα Λάρισας.

Αρχικά, στο Μνημείο του Ολοκαυτώματος τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση, από τον ραβίνο Ηλία Σαμπετάι, έγινε κατάθεση στεφάνων από εκπρόσωπους ανώτατων πολιτικών και στρατιωτικών αρχών, πρεσβειών και προξενείων, εβραϊκών οργανώσεων, φορέων και συλλόγων της πόλης, ενώ τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή για να ολοκληρωθεί η εκδήλωση με την ανάκρουση Εθνικού Ύμνου από τη Φιλαρμονική του Δήμου Λαρισαίων.

Του Αθανάσιου Κατσικίδη

Ογδόντα χρόνια μετά την πρώτη αποστολή τρένων από την Ελλάδα στα γερμανικά και πολωνικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, η τελευταία εν ζωή επιζήσασα του Ολοκαυτώματος από την Εβραϊκή Κοινότητα Τρικάλων θυμάται και εξιστορεί στην «Κ» τη φρίκη του Ολοκαυτώματος. Συγκινημένη, επαναφέρει στη μνήμη της εικόνες από τους 14 μήνες ομηρίας, τις σκληρές συνθήκες διαβίωσης στα στρατόπεδα Αουσβιτς – Μπιρκενάου και Μπέργκεν – Μπέλσεν, καθώς και την πορεία θανάτου 22 ημερών στα παγωμένα εδάφη της Γερμανίας που οδήγησε πολλούς στον θάνατο. Η 96χρονη Εσθήρ (Νάκη) Ματαθία-Μπέγα, γεννημένη τον Ιούλιο του 1927 στην περιοχή των Τρικάλων, έμελλε να γίνει μάρτυρας του μίσους των γερμανικών στρατευμάτων προς τους Εβραίους πολίτες των χωρών της Ευρώπης. Οπως αφηγείται στην «Κ», «είχα δύο αδερφές μεγαλύτερές μου. Η μαμά μου (Μυριάμ) και ο μπαμπάς μου (Ματαθίας) είχαν άλλα δύο κορίτσια τα οποία είχαν χαθεί, εγώ ήμουν η τελευταία στη σειρά. Οταν μας πιάσανε πήγαινα ακόμη στο σχολείο».

Το πρωί του Σαββάτου της 25ης Μαρτίου του 1944, ενώ οι χριστιανοί γιαννιώτες είχαν μαζευτεί για να γιορτάσουν την γιορτή του Ευαγγελισμού στη Μητρόπολη, υπήρξαν μάρτυρες της σύλληψης περίπου 2.000 Εβραίων που ανήκαν στην δισχιλιετή εβραϊκή κοινότητα των Ιωαννίνων. Οι Γερμανοί συγκέντρωσαν τους Εβραίους της πόλης σε δύο πλατείες, στο κάστρο και στον μώλο. Μετά την αρχική μεταφορά στη Λάρισα, κατέληξαν στο Άουσβιτς και σε μικρότερα στρατόπεδα εξόντωσης, όπου 1850 από αυτούς εξοντώθηκαν, στο μεγαλύτερο τους μέρος λίγες ώρες μόνο μετά την άφιξή τους. Οι φωτογραφίες ελήφθησαν από τον Γερμανικό Στρατό και ανήκουν στο Bundesarchiv, το οποίο τις έχει κάνει release υπό μια ειδική wikimedia άδεια.

Στις 25 Μαρτίου του 1944 οι γερμανικές δυνάμεις, ακολουθώντας τις διαταγές για τον εκτοπισμό των Eβραίων των Ιωαννίνων που εκδόθηκαν από τη Γερμανική Ασφάλεια στην Αθήνα, συγκέντρωσαν μέσα σε λίγες ώρες 1.850 άτομα και τα στοίβαξαν μέσα σε φορτηγά με προορισμό το διαβόητο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς, 60 χλμ. δυτικά της Κρακοβίας.