Η "Αφύλαχτη Διάβαση" παρουσιάζει το νέο ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ της φέρνοντας στο φως άγνωστες πτυχές μίας ξεχασμένης ιστορίας που εκτυλίχθηκε σε ένα ορεινό χωριό των Αγράφων κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.

Το ντοκιμαντέρ θα μεταδοθεί από το Πρώτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας το Σάββατο 19 Οκτωβρίου 2019, 12:00-13:00 και σε επανάληψη από τη Φωνή της Ελλάδας την Κυριακή 20 Οκτωβρίου, 13:00-14:00.

Το θέμα του ραδιοφωνικού ντοκιμαντέρ είναι η συντονισμένη προσπάθεια των κατοίκων του χωριού Μαστρογιάννη (ο σημερινός "Αμάραντος") να κρύψουν στα σπίτια τους για σχεδόν έναν χρόνο τα περισσότερα από τα μέλη της εβραϊκής κοινότητας της Καρδίτσας. Τουλάχιστον 82 Εβραίοι της Καρδίτσας και ένας μικρός αριθμός Εβραίων από τις κοινότητες Βόλου και Λάρισας δεν εκτοπίστηκαν στα στρατόπεδα θανάτου της Ανατολικής Ευρώπης κατά τη διάρκεια εφαρμογής της "Τελικής Λύσης". Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να διασωθεί το σύνολο των μελών της Εβραϊκής Κοινότητας Καρδίτσας, μία μοναδική περίπτωση στην ηπειρωτική Ελλάδα, που έρχεται να προστεθεί στο "θαύμα της Ζακύνθου" και στην εκεί διάσωση των Εβραίων του νησιού.

Στις 14 Οκτωβρίου του 1942 τα μέλη της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού συνεδρίασαν στη Γενεύη για να αποφασίσουν αν θα δώσουν στη δημοσιότητα όλα όσα είχαν μάθει για το Άουσβιτς και τα φρικιαστικά σχέδια των Ναζί για την εξόντωση των Εβραίων και των άλλων κρατουμένων στο διαβόητο στρατόπεδο συγκέντρωσης.

Δύο ώρες αργότερα σχεδόν ομόφωνα αποφάσισαν να κρατήσουν το στόμα τους κλειστό, όπως έκαναν και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, η βρετανική κυβέρνηση και το Βατικανό, παρά τα στοιχεία που είχαν στη διάθεσή τους για τις μαζικές δολοφονίες που διέπρατταν οι Ναζί σ’ ολόκληρη την κατεχόμενη από τα στρατεύματα του Γ΄Ράιχ Ευρώπη. Επικαλέστηκαν διάφορους λόγους γι’ αυτή την ντροπιαστική σιωπή: από τους φόβους αντιποίνων από τους Ναζί κατά αιχμαλώτων από τα συμμαχικά στρατεύματα, μέχρι την ανάγκη να εστιαστούν οι προσπάθειες σε στρατιωτικούς στόχους και να τελειώνει μια ώρα αρχύτερα ο Πόλεμος. Ακόμη κι όταν ο Βρετανός υπουργός Πολέμου Άντονι Ήντεν μίλησε στη Βουλή των Κοινοτήτων για τα εγκλήματα των Ναζί στο Άουσβιτς κι αλλού δεν αναλήφθηκε δράση.

Το θέμα αναφορικά με το ποιος γνώριζε τι και πότε για το Ολοκαύτωμα έχει απασχολήσει αναρίθμητα βιβλία, άρθρα και ρεπορτάζ, αλλά ένα νέο βιβλίο με τον τίτλο "The Volunteer" («Ο Εθελοντής») ενός πρώην πολεμικού ανταποκριτή της Washington Post, του Τζακ Φεργουέδερ, έρχεται να αποκαλύψει ξεχασμένο υλικό για τις πρώτες μέρες του Άουσβιτς, αλλά και για τον τρόπο με τον οποίο διέρρεαν πληροφορίες για τη φρίκη στο διαβόητο στρατόπεδο συγκέντρωσης από τις πρώτες μέρες της σύστασής του το 1940.

Μία συγκινητικά φορτισμένη επανένωση έλαβε χώρα στο μουσείο μνήμης του Ολοκαυτώματος στην Ιερουσαλήμ, όταν η 92χρονη Μελπομένη Ντίνα αντίκρισε για πρώτη φορά μετά από επτά ολόκληρες δεκαετίες δύο από τα εβραιόπουλα που έσωσε κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.

Μαζί με τις δύο μεγαλύτερες αδερφές της, η μόλις 15 ετών τότε Μελπομένη, έκρυψε την εξαμελή οικογένεια Μορντεχάι σε ένα εγκαταλελειμμένο ισλαμικό τέμενος, προτού τις μεταφέρει στο σπίτι της, στη Βέροια, κατά τη διάρκεια των διώξεων των Ελλήνων Εβραίων από τους Ναζί στην πόλη, το 1943. Θέτοντας σε κίνδυνο την ίδια τους τη ζωή, οι τρεις αδερφές είχαν υπό την προστασία τους την οικογένεια για μεγάλο διάστημα της γερμανικής κατοχής. Μάλιστα, όταν το σπίτι τους σταμάτησε να αποτελεί ασφαλές καταφύγιο για τους Μορντεχάι, οι αδερφές βοήθησαν τα μέλη της οικογένειας να διαφύγουν προς διαφορετικές κατευθύνσεις, ώστε να καταστεί δύσκολος ο εντοπισμός τους από τις κατοχικές αρχές. Με εξαίρεση τον 6χρονο Σάμουελ, ο οποίος αρρώστησε βαριά κατά τη διάρκεια της κατοχής και απεβίωσε, τα υπόλοιπα πέντε μέλη της οικογένειας επιβίωσαν και επανενώθηκαν μετά το τέλος του πολέμου.

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΤΑ ΝΕΑ», 23.7.2019, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ  ΣΤΟΝ ΜΑΝΟ ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗ:

«Αυτός που βεβηλώνει έναν τόπο μνήμης του μαρτυρίου επιθυμεί την αναβίωση της εγκληματικής παραφοράς του ναζισμού, λέει σε συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» για τις βεβηλώσεις μνημείων του Ολοκαυτώματος που παρατηρούνται και στην Ελλάδα ο ειδικός γραμματέας Θρησκευτικής και Πολιτιστικής Διπλωματίας και ειδικός απεσταλμένος για την Καταπολέμηση του Αντισημιτισμού και την Προάσπιση της Μνήμης του Ολοκαυτώματος στο υπουργείο Εξωτερικών Ευστάθιος Λιανός - Λιάντης. Όπως τονίζει, η Διεθνής Συμμαχία για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος -η οποία ανατέθηκε στην Ελλάδα για το 2021- εκπαιδεύει τους πολίτες στη γνώση του Ολοκαυτώματος με στόχο την αποτροπή εγκλημάτων μαζικής βίας.

Η προεδρία της Διεθνούς Συμμαχίας για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος ανατέθηκε στην Ελλάδα για το 2021. Πόσο σημαντικό είναι;

Η απόφαση της ανάθεσης από την Ολομέλεια της Συμμαχίας αντανακλά την εφαρμογή μιας συνεπούς και διαχρονικής εθνικής στρατηγικής από μέρους της Ελληνικής Δημοκρατίας αναφορικά με τα ζητήματα της καταπολέμησης του αντισημιτισμού και της προάσπισης της μνήμης του Ολοκαυτώματος. Η άσκηση της ενιαύσιος προεδρίας το 2021 θα φέρει τη χώρα μας στο επίκεντρο διαχείρισης αυτών των θεμάτων. Έχουμε ήδη σκιαγραφήσει στους εταίρους μας το σχέδιο της ελληνικής προεδρίας, που εκτός από τις πάγιες υποχρεώσεις θα ευρύνεται με ακαδημαϊκές, πολιτιστικές, εκπαιδευτικές δράσεις σε πόλεις της Ελλάδας με σημαντική εβραϊκή ιστορία. Η θετική συμβολή της ελληνικής αντιπροσωπείας στη Διεθνή Συμμαχία και η άρτια κατάρτιση του δυναμικού της συνέβαλαν ώστε σήμερα να είμαστε στον πυρήνα των κρατών που μάχονται τον αντισημιτισμό και έχουν αποφασιστικό λόγο στην κατάρτιση και την εφαρμογή νομοθετικών και μορφωτικών προτάσεων.