In Memoriam... Τα ξημερώματα της 25ης Μαρτίου 1944 περίπου 1850 γιαννιώτες εβραίοι συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο εξόντωσης  Auschwitz - Birkenau. Ανάμεσά τους ήταν και η νεαρή Εσθήρ Γκανή (τότε Γκαμπάι) με τον σύζυγό της Ιακώβ. Στο στρατόπεδο αυτό στην Πολωνία είχαν εκτοπιστεί Εβραίοι από πολλές χώρες της Ευρώπης. Μεταξύ τους και η Εσθήρ που βασανίστηκε σωματικά και ψυχολογικά, έχασε μέλη της οικογένειάς της και δεν ξαναείδε ποτέ τον άνδρα της, γεγονότα που την σημάδεψαν και στα οποία δεν αναφέρθηκε ποτέ ξανά.

Στο Auschwitz, όπως και σε άλλα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και γκέτο, στάλθηκαν και Εβραίοι οι οποίοι θέλησαν να διασώσουν με τη ζωγραφική τους τις δραματικές, τραγικές συνθήκες της διαβίωσής τους στη φυλακή για να τις κάνουν γνωστές στον υπόλοιπο κόσμο. Με έργα κρατουμένων εικονογραφείται το Ημερολόγιο του 2017 του Ιδρύματος Γκανή.

Δείτε ΕΔΩ συγκλονισιτικές φωτογραφίες έργων Εβραίων κρατουμένων.

Ένα ενδιαφέρον βίντεο, με θέμα το Ολοκαύτωμα των Εβραίων στη Βόρειο Αφρική, ανέβασε στο κανάλι του στο You Tube, το Παγκόσμιο Εβραϊκό Συνέδριο (WJC). Ενώ οι αναφορές στο Ολοκαύτωμα είναι συνήθως επικεντρωμένες στην Ευρώπη, το βίντεο αυτό υπενθυμίζει μια λιγότερο γνωστή και ξεχασμένη σελίδα της ιστορίας: Τις διώξεις και τα δεινά των Εβραίων της Τυνησίας, της Λιβύης, της Αλγερίας, και του Μαρόκου κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Δείτε εδώ το βίντεο.

Στις 20.11.2016, με αφορμή το θάνατο του Λέοναρντ Κοέν, δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» το παρακάτω άρθρο του Χρήστου Τσανάκα με τίτλο «Το τραγούδι είχε τη δική του ιστορία για Άουσβιτς».

Δεν είναι μύθευμα η κοινή πεποίθηση ότι τουλάχιστον κάποια από τα σπουδαία έργα τέχνης, εκείνα που μας χαρίζουν διαχρονικώς υψηλή αισθητική συγκίνηση και πλούτο θετικών συναισθημάτων, που ακονίζουν τη φαντασία μας και διεγείρουν τη θέλησή μας για ζωή, γεννιούνται μέσα στις πλέον αντίξοες συνθήκες πόνου και αγωνίας, εμπνέονται από τραγικά γεγονότα και εφιαλτικές εμπειρίες, συνιστώντας συχνά την πνευματική νίκη των δημιουργών τους ενάντια σε μια άκρως ψυχοφθόρο προσωπική ή συλλογική απώλεια. Παρ’ όλα αυτά, παρά τη γενικώς αποδεκτή αιτιώδη σύνδεση ομορφιάς και ασχήμιας στην τέχνη, εξέπληξε τους πάντες το γεγονός ότι ένα από τα πιο αισθαντικά και εγκάρδια τραγούδια του αείμνηστου Λέοναρντ Κοέν, το σαγηνευτικότατο «Dance me to the end of love», το οποίο λόγω της ρομαντικής ατμόσφαιράς του θεωρήθηκε εκ των κορυφαίων ερωτικών ύμνων τού 20ού αιώνα, αναφερόταν τελικά στη φρίκη και την κτηνωδία του Αουσβιτς. Το πραγματικό θέμα του τραγουδιού είναι όντως η απώλεια αγαπημένων προσώπων που ξεψύχησαν στους θαλάμους αερίων, στις αίθουσες βασανιστηρίων ή στα βιομηχανικά εργοτάξια της ναζιστικής εθνοκάθαρσης, και κατά προέκταση η προσωρινή απώλεια της πίστης στη δύναμη της αγάπης ως σωτήριας λύσης στα προβλήματα της ανθρωπότητας, συνεπεία του απόλυτου σοκ της τήξης εκατομμυρίων αθώων θυμάτων στις υψικαμίνους των στρατοπέδων εξόντωσης. Εκείνο ωστόσο που δεν είναι ευρέως γνωστό είναι το γεγονός ότι η αφορμή για τη δημιουργία τού εν λόγω τραγουδιού είναι ακόμα πιο συγκεκριμένη. Αφορά ευθέως σε μια εμβληματική προσωπικότητα του στρατοπέδου Αουσβιτς ΙΙ-Μπίρκεναου, μια άκρως τραγική μορφή, τον κρατούμενο που σημαδεύτηκε στο χέρι με τον «επουράνιο αριθμό τηλεφώνου» (όπως τον χαρακτήριζαν μεταξύ τους οι κρατούμενοι, κάνοντας μαύρο χιούμορ αλληλεγγύης) 121000097.

Του Σταύρου Ζουμπουλάκη, Καθημερινή 6.11.2016:

Η​​ Διάσκεψη του Εβιάν έγινε στις 6-16 Ιουλίου 1938 και είχε θέμα της την υποδοχή και φιλοξενία των Εβραίων προσφύγων που αναγκάζονταν να εγκαταλείψουν τη ναζιστική Γερμανία και την Αυστρία, η Προσάρτηση (Anschluss) της οποίας, στις 12 Μαρτίου 1938, προκάλεσε νέα προσφυγική έξοδο. Η πρωτοβουλία της σύγκλησης ανήκει στον Ρούζβελτ, καθώς η Αμερική, που χορηγούσε 27.000 βίζες τον χρόνο σε Εβραίους της Ευρώπης, ήθελε να μοιραστεί με άλλες χώρες την υποδοχή των προσφύγων. Θα λάβουν μέρος τριάντα δύο χώρες και τριάντα τέσσερις μη κυβερνητικές οργανώσεις, στην πλειονότητά τους εβραϊκές.

Η διάσκεψη απέτυχε. Το μόνο που αποφάσισε ήταν η σύσταση μιας επιτροπής για τους πρόσφυγες. Καμία χώρα δεν συναινούσε να δεχτεί τους Εβραίους πρόσφυγες, με διάφορα επιχειρήματα: την οικονομική κρίση, την ανεργία, την πρόκληση ταραχών με τους ντόπιους (η Μεγάλη Βρετανία, επί παραδείγματι, αρνείται να εγκαταστήσει Εβραίους στην Παλαιστίνη, η οποία είναι τότε υπό βρετανική Εντολή, επειδή κάτι τέτοιο θα ενοχλούσε τους Άραβες και θα γινόταν αφορμή συγκρούσεων). Όλα προφάσεις εν αμαρτίαις. Οι χώρες που μετέχουν στη διάσκεψη καταδικάζουν τη ναζιστική Γερμανία, αλλά καμία δεν δέχεται να προστατέψει τα θύματά της. Η συνέχεια είναι γνωστή. Μετά την αποτυχία της διάσκεψης η ναζιστική εφημερίδα Völkischer Beobachter, όργανο του ναζιστικού κόμματος της Γερμανίας, έγραψε πανηγυρικά: «Κανένας δεν τους θέλει» (Saul Friedländer, «Η Ναζιστική Γερμανία και οι Εβραίοι», Πόλις, 2013, σ. 282). Έλεγε, αλίμονο, την αλήθεια: κανείς δεν ήθελε τους Εβραίους σπίτι του. Όλοι πρότειναν λύσεις για κάπου αλλού. Η Διάσκεψη του Εβιάν είναι ντροπή. Κυριάρχησε ο φόβος απέναντι στη βία και η λογική ο καθένας να φυλάξει το σπίτι του. Τελικά ούτε αυτό το φύλαξε, όπως φάνηκε ύστερα από ένα χρόνο.