Στις 14.12.2016 δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα της εφημερίδας "ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝ" το παρακάτω άρθρο με τίτλο "Η Τέχνη του Συρματοπλέγματος" σχετικά με την κυκλοφορία του ημερολογίου του νέου έτους του Ιδρύματος Ιωσήφ και Εσθήρ Γκανή. 

Το Ίδρυμα Ιωσήφ και Εσθήρ Γκανή κυκλοφόρησε και φέτος το ημερολόγιο του νέου έτους. Έκδοση, όπως πάντα, επιμελημένη με συλλεκτικό ενδιαφέρον, νομίζουμε από τις καλύτερες εκδόσεις του Ιδρύματος από αισθητικής άποψης, αλλά και λόγω της πρωτοτυπίας του θέματος. Η τέχνη ως μαρτυρία, «Η Τέχνη του Ολοκαυτώματος», όπως ονομάστηκε η τέχνη πίσω από το συρματόπλεγμα, δημιουργήθηκε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και στα γκέτο από Εβραίους καλλιτέχνες, αρκετοί από τους οποίους με σημαντικές σπουδές σε Ακαδημίες Τεχνών της Ευρώπης, σαν μία διέξοδο του πνεύματος, απελευθερωμένου από τη μαύρη πραγματικότητα.

Τα έργα που διασώθηκαν -περί τα 6000- ανήκουν στο Μουσείο Μνήμης Yad Vashem της Ιερουσαλήμ, από τα οποία 19 περιλαμβάνονται στο Ημερολόγιο 2017 του Ιδρύματος. Πέραν όμως από την  καλλιτεχνική τους αξία -μερικά μάλιστα σε υψηλό επίπεδο, όπως π.χ.: Karl Bodek–kurt Low «Μία άνοιξη» (Με την κίτρινη πεταλούδα στο συρματόπλεγμα), Mosche Rynecki «Πρόσφυγες», Leo Haas «Η μεταγωγή από τη Βιέννη» κ.ά- τα έργα αυτά αποτελούν καταγραφή -με το χέρι στην καρδιά και από εκεί στο χαρτί- μιας από τις μελανότερες περιόδους της σύγχρονης ιστορίας της ανθρωπότητας.

«Η ζωγραφική που δημιουργήθηκε μέσα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τα γκέτο αποτελεί συγκλονιστικό ιστορικό τεκμήριο, όχι μόνο των συνθηκών της ζωής των κρατουμένων, αλλά και των σκέψεων, των ιδεών και των συναισθημάτων των καλλιτεχνών που ζούσαν σε ακραίες συνθήκες βίας και αγωνίας», γράφει μεταξύ άλλων  στον πρόλογο ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ναπολέων Μάργαρης.

του Κώστα Κουκουμάκα, 8.12.2016

Ανέκδοτα ιστορικά τεκμήρια για ένα από τα μεγαλύτερα ταμπού της σύγχρονης ιστορίας της Θεσσαλονίκης φέρνει στο φως η έκθεση του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, με τίτλο «Διαιρεμένες Μνήμες 1940-1950. Ανάμεσα στην ιστορία και το βίωμα». Σε μία από τις ενότητες της έκθεσης, η οποία εγκαινιάστηκε στις 4.12.2016 από τους Υπουργούς Εξωτερικών Ελλάδας και Γερμανίας, αποκαλύπτονται πολύτιμα αρχεία του Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης αναφορικά με το πιο ένοχο μυστικό: τη λεηλασία των εβραϊκών περιουσιών, τον τοπικό δωσιλογισμό και την καταστροφή του εβραϊκού νεκροταφείου την περίοδο της γερμανικής Κατοχής.

Στην αρχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η εβραϊκή κοινότητα στη Θεσσαλονίκη αριθμούσε περί τους 55.000 ανθρώπους – περισσότερο από τον μισό πληθυσμό της πόλης. Από τους 46.091 Θεσσαλονικείς Εβραίους που μεταφέρθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί, επέστρεψαν ζωντανοί μόνο οι 1.950. Πέραν όμως από τη ψυχρή αποτύπωση της μαύρης στατιστικής, το θέμα δεν είναι καθόλου εύκολο για τη διαχείριση του θυμικού της πόλης. Ούτε και για τη δημόσια μνήμη, αν και έχουν περάσει κοντά οκτώ δεκαετίες. Μόλις πριν από δύο χρόνια ο δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης, στα εγκαίνια του μνημείου για το εβραϊκό νεκροταφείο που ισοπεδώθηκε το 1942, είχε πει: «Η πόλη άργησε αδικαιολόγητα να σπάσει την άδικη και ένοχη σιωπή της, αλλά τώρα μπορεί να λέει ότι ντρέπεται για αυτήν την άδικη και ένοχη σιωπή».

In Memoriam... Τα ξημερώματα της 25ης Μαρτίου 1944 περίπου 1850 γιαννιώτες εβραίοι συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο εξόντωσης  Auschwitz - Birkenau. Ανάμεσά τους ήταν και η νεαρή Εσθήρ Γκανή (τότε Γκαμπάι) με τον σύζυγό της Ιακώβ. Στο στρατόπεδο αυτό στην Πολωνία είχαν εκτοπιστεί Εβραίοι από πολλές χώρες της Ευρώπης. Μεταξύ τους και η Εσθήρ που βασανίστηκε σωματικά και ψυχολογικά, έχασε μέλη της οικογένειάς της και δεν ξαναείδε ποτέ τον άνδρα της, γεγονότα που την σημάδεψαν και στα οποία δεν αναφέρθηκε ποτέ ξανά.

Στο Auschwitz, όπως και σε άλλα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και γκέτο, στάλθηκαν και Εβραίοι οι οποίοι θέλησαν να διασώσουν με τη ζωγραφική τους τις δραματικές, τραγικές συνθήκες της διαβίωσής τους στη φυλακή για να τις κάνουν γνωστές στον υπόλοιπο κόσμο. Με έργα κρατουμένων εικονογραφείται το Ημερολόγιο του 2017 του Ιδρύματος Γκανή.

Δείτε ΕΔΩ συγκλονισιτικές φωτογραφίες έργων Εβραίων κρατουμένων.

Ένα ενδιαφέρον βίντεο, με θέμα το Ολοκαύτωμα των Εβραίων στη Βόρειο Αφρική, ανέβασε στο κανάλι του στο You Tube, το Παγκόσμιο Εβραϊκό Συνέδριο (WJC). Ενώ οι αναφορές στο Ολοκαύτωμα είναι συνήθως επικεντρωμένες στην Ευρώπη, το βίντεο αυτό υπενθυμίζει μια λιγότερο γνωστή και ξεχασμένη σελίδα της ιστορίας: Τις διώξεις και τα δεινά των Εβραίων της Τυνησίας, της Λιβύης, της Αλγερίας, και του Μαρόκου κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Δείτε εδώ το βίντεο.