Η εξόντωση του συνόλου σχεδόν της εύρωστης, πολυπληθούς εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης, η οποία έφτασε στο 96% του συνόλου της (πάνω από 45.000 ψυχές), υπήρξε μια από τις μελανότερες σελίδες της ναζιστικής κατοχής όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά πανευρωπαϊκά. Υπήρξε, επιπλέον, μια γενοκτονία που επί δεκαετίες βρισκόταν στο περιθώριο του επίσημου αφηγήματος, όπως γενικότερα η μοίρα των Ελλήνων Εβραίων στον Β’ Παγκόσμιο.

Η περίπτωση της Θεσσαλονίκης ξεχωρίζει, εντούτοις: ήταν η μόνη μεγάλη πόλη στη Γηραιά Ήπειρο όπου οι Εβραίοι, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν μαζικά εκεί από τον 14ο αιώνα και μετά, αποτελούσαν προπολεμικά την πλειοψηφία των κατοίκων, ήταν δηλαδή μια πόλη κατά βάση εβραϊκή, γι’ αυτό και ήταν επίσης γνωστή ως «Madred’ Israel», «Μάνα του Ισραήλ». Ήταν, επιπλέον, μια από εκείνες τις πόλεις, οι προύχοντες της οποίας, ανάμεσά τους οι δύο κατοχικοί δήμαρχοι, δεν έκαναν σχεδόν τίποτε για να αποσοβήσουν ή έστω να περιορίσουν το κακό.

Την εκκρεμότητα της επιστροφής στην Ελλάδα των Αρχείων των Ισραηλιτικών Κοινοτήτων έθεσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στον Βλαντιμίρ Πούτιν κατά τη διάρκεια της συνάντησης στο Σότσι, με τον Πρόεδρο της Ρωσίας να αποδέχεται το πάγιο αίτημα της χώρας μας.

Η συμφωνία, η οποία ανακοινώθηκε κατά τις δηλώσεις των δύο ηγετών, δρομολογεί τον επαναπατρισμό των Αρχείων, τα οποία κλάπηκαν από τις ναζιστικές δυνάμεις κατοχής κατά την υποχώρησή τους από την Ελλάδα και στη συνέχεια εντοπίστηκαν από τον σοβιετικό στρατό στο Βερολίνο, μετά την κατάληψη της πόλης.

Η επιστροφή των Αρχείων, τα οποία σήμερα φιλοξενούνται στη Μόσχα, στις εγκαταστάσεις όπου φυλάσσονται τα ρωσικά Στρατιωτικά Αρχεία, αποτελούσε σταθερή επιδίωξη της Ελλάδας εδώ και δεκαετίες, τονίζουν οι ίδιες πηγές.

Η επιστροφή των εβραϊκών αρχείων από τη Μόσχα στην Ελλάδα, η δέσμευση και η αποφασιστικότητα του πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη και της κυβέρνησής του να κτίσουν Μουσείο Ολοκαυτώματος στη Θεσσαλονίκη αντιπροσωπεύουν τη νίκη του πνεύματος και της ανθρωπότητας επί της βαρβαρότητας και των φρικαλεοτήτων εκείνης της τρομερής περιόδου στη ζωή και την ιστορία μας, τονίζει σε δήλωσή του ο πρεσβευτής του Ισραήλ στη χώρα μας, πρέσβης Γιόσι Αμράνι.

«Η απόφαση του Προέδρου Πούτιν θα συμβάλλει στην εκπαίδευση των μελλοντικών γενεών, στην Ελλάδα και όχι μόνο, σχετικά με την πλούσια εβραϊκή ζωή στην Ελλάδα, την τεράστια συμβολή της Εβραϊκής Κοινότητας Θεσσαλονίκης και την καταστροφή που επέφερε το Ολοκαύτωμα. Η επιστροφή των αρχείων, η δέσμευση και η αποφασιστικότητα του πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη και της κυβέρνησής του να κτίσουν Μουσείο Ολοκαυτώματος στη Θεσσαλονίκη αντιπροσωπεύουν τη νίκη του πνεύματος και της ανθρωπότητας επί της βαρβαρότητας και των φρικαλεοτήτων εκείνης της τρομερής περιόδου στη ζωή και την ιστορία μας» αναφέρει αναλυτικά στη δήλωσή του ο Ισραηλινός πρέσβης.

Στο βιβλίο σας αφηγείστε την ιστορία της οικογένειάς σας, κυρίως του πατέρα σας, που ήταν ένας επιζών του Άουσβιτς. Γιατί έπρεπε να γραφτεί αυτή η ιστορία και γιατί τώρα;

Είναι μεν η ιστορία της οικογένειάς μου πλαισιωμένη με μυθοπλαστικά στοιχεία, αλλά στην ουσία καλύπτει τις ιστορίες πολλών Εβραίων που επέστρεψαν από τα στρατόπεδα. Οι άνθρωποι της πρώτης γενιάς, οι επιζήσαντες δηλαδή, μιλούσαν, αν μιλούσαν, γι' αυτά που πέρασαν στα στρατόπεδα, αλλά όχι για το τι συνέβη μετά την επάνοδο. Το βιβλίο αυτό είναι το πρώτο στην Ελλάδα που ασχολείται με το θέμα αυτό. Το μετά είναι σημαντικό, ίσως όχι εξίσου, αλλά πρέπει να ειπωθεί. Γιατί τώρα; Όπως είπε ο σοφός Χιλέλ «αν όχι τώρα, πότε;» και με τον ίδιο τίτλο έγραψε νουβέλα ο Πρίμο Λέβι. Αν αυτό το κομμάτι δεν γραφεί τώρα από τους απογόνους της 2ης γενιάς, τότε κινδυνεύει να χαθεί.