- Πληροφορίες
Δεκέμβριος του 1946. Κανείς από τους 785 επιβάτες του πλοίου με το κωδικό όνομα «Rafiah» που έπλεε στα νερά του Αιγαίου δεν μπορούσε να φανταστεί ότι αντί για τον προορισμό του, την Παλαιστίνη, όπου θα έστηνε τη νέα του πατρίδα, θα κατέληγε σε μια σχεδόν ακατοίκητη βραχονησίδα, τη Σύρνα κοντά στην Αστυπάλαια.
Ούτε πως 77 χρόνια αργότερα ένα σπασμένο τμήμα από χάλκινα κιάλια, μια χτένα, μια οδοντόβουρτσα και δύο γυάλινα μπουκάλια που είχαν στις αποσκευές τους, θα ανελκύονταν από τον βυθό και θα έπαιρναν θέση στην προθήκη ενός μουσείου στην άλλη ακτή του Ατλαντικού για να διηγηθούν όχι μόνο την άγνωστη σε πολλούς ιστορία του πλοίου με το διπλό όνομα – «Αθηνά/Rafiah» – και των επιβατών του, αλλά και ένα κεφάλαιο της Ιστορίας του 20ού αιώνα: εκείνο της μετανάστευσης των εβραίων επιζώντων του Ολοκαυτώματος.
Τα πέντε αυτά καθημερινής χρήσης αντικείμενα, ωστόσο, είναι εκείνα που έφεραν ξανά στην επικαιρότητα την υπόθεση του ναυαγίου του «Αθηνά», του πλοίου που βυθίστηκε δύο φορές στον μισό και πλέον αιώνα ζωής του. Και το οποίο δεν έχει συμβάλει μόνο στη συγγραφή ενός κεφαλαίου της δημιουργίας του Ισραήλ, αλλά και της ελληνικής ναυπηγικής, καθώς όταν καθελκύστηκε στη Σύρο το 1893 ήταν το πρώτο σιδερένιο ατμόπλοιο που ναυπηγήθηκε στην Ελλάδα. Επί 46 χρόνια ταξίδευε στα νερά του Σαρωνικού και του Ανατολικού Αιγαίου μέχρι που βυθίστηκε στον Πειραιά.
Περισσότερα: ΤΙ ΣΥΝΔΕΕΙ ΕΝΑ ΝΑΥΑΓΙΟ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΜΕ ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ;
- Πληροφορίες
Tέλη Ιουλίου του 1944, νέος άνεμος αισιοδοξίας πνέει πάνω από την Ευρώπη. Στις 6 Ιουνίου του 1944 οι Σύμμαχοι έχουν κάνει την απόβαση στη Νορμανδία, τα συμμαχικά στρατεύματα προελαύνουν κι απελευθερώνουν, τέλη Αυγούστου θα απελευθερωθεί το Παρίσι, και η έκβαση του πολέμου έχει κριθεί: η ναζιστική Γερμανία γνωρίζει πλέον πως θα χάσει τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το «εβραϊκό ζήτημα», η ύπαρξη δηλαδή Εβραίων, έχει «λυθεί», με την «τελική λύση» να έχει ολοκληρώσει την εφαρμογή της, αφού από όλες τις κατεχόμενες χώρες έχει εξοντωθεί το εβραϊκό στοιχείο σε διαφορετικό βαθμό στην κάθε μία. Τελευταία χώρα η Ουγγαρία, λίκνο του ασκενάζι εβραϊσμού, της yiddishland, στην Κεντρική Ευρώπη με 750.000 Εβραίους, είδε εκατοντάδες χιλιάδες να στέλνονται στο Αουσβιτς από τα μέσα Μαΐου ως τις αρχές Ιουλίου του 1944. Το στρατόπεδο πλημμύρισε, τα κρεματόρια αναγκάστηκαν να δουλεύουν με ξέφρενους ρυθμούς. Αυτές θα ήταν κανονικά οι τελευταίες επιχειρήσεις για την εκτόπιση Εβραίων. Οσοι Εβραίοι είχαν επιζήσει ως τότε θα σώζονταν. Αλλά δεν συνέβη έτσι.
Τον Ιούνιο του 1944, στην ανατολική άκρη της Μεσογείου, για μοναδική φορά στην ιστορία του Ολοκαυτώματος αντί για τρένα επιστρατεύτηκαν πλοία για τις εβραϊκές κοινότητες των νησιών. Τον Ιούνιο από την Κέρκυρα (9 Ιουνίου οι γυναίκες και 14 Ιουνίου οι άνδρες) και από την Κρήτη (7 Ιουνίου, από το λιμάνι της Σούδας), εκτοπίζονται σχεδόν όλοι οι Εβραίοι, αδιακρίτως φύλου και ηλικίας, ενώ οι 275 της Ζακύνθου γλιτώνουν την τελευταία στιγμή, προς τιμήν της Ζακύνθου, που έγινε το νησί των «Δικαίων». Οι 350 Εβραίοι της Κρήτης που επιβαίνουν στο πλοίο Ταναΐς θα ναυαγήσουν στο Αιγαίο, στα ανοιχτά της Σαντορίνης, καθώς το πλοίο τους θα πέσει σε βρετανική τορπίλη. Αυτή πια φαίνεται να είναι η τελευταία πράξη του δράματος. Υπήρξε όμως μία ακόμη. Κι αυτή η τελευταία αποστολή, πέρα από τη δραματικότητά της, αποδεικνύει κάτι τρομερά σημαντικό: πώς στη ναζιστική λογική το να εξοντωθούν όλοι οι Εβραίοι ήταν απόλυτη προτεραιότητα, ακόμη κι αν ήσαν ελάχιστοι ξεχασμένοι σε κάποιο νησί, στην άκρη της ανατολικής Μεσογείου. Ολοι και μάλιστα μέχρις ενός.
Περισσότερα: ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ ΟΝΤΕΤ ΒΑΡΩΝ-ΒΑΣΑΡ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΤΟΠΙΣΜΟ ΤΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΩ
- Πληροφορίες
Όταν στην Πλατεία Ελευθερίας γραφόταν μία από τις μελανότερες σελίδες της παγκόσμιας ιστορίας.
Πέρασαν 81 χρόνια από την ημέρα που τα ναζιστικά στρατεύματα συγκέντρωσαν στο κέντρο χιλιάδες Εβραίους της Θεσσαλονίκης.
Μία από τις πιο γνωστές φωτογραφίες του Ολοκαυτώματος βρίσκεται στο Holocaust Memorial, στο Βερολίνο. Είναι από την πλατεία Ελευθερίας στη Θεσσαλονίκη και το λεγόμενο «Μαύρο Σάββατο» του 1942, μία μέρα με τεράστιο συμβολικό βάρος.
Ο δημόσιος εξευτελισμός των Εβραίων της πόλης ήταν το πρώτο βήμα της αποανθρωποποίησης που ακολούθησε στα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης.
«Τας πρώτας ημέρας του Ιουλίου του 1942 εδημοσιεύθη εις τας εφημερίδας της Θεσσαλονίκης επίσημος ανακοίνωσις της Γερμανικής Στρατιωτικής Διοίκησεως Θεσσαλονίκης-Αιγαίου. Δι’ αυτής προσεκαλούντο άπαντες οι Ισραηλίται άρρενες, ηλικίας 18-45 ετών όπως παρουσιασθούν εις την πλατείαν Ελευθερίας την πρωιαν του Σαββάτου 12 Ιουλίου, ώρα 3ην πρωινήν, επί απειλή αυστηρών ποινών. Οι γερμανοί χωροφύλακες της Στρατονομίας (FG) χύνουν τα μπουλντώκ εναντίον ορισμένων Ισραηλιτών… Αλλους Ισραηλίτας οι οποίοι, κουρασθέντες από πολλών ωρών αναμονήν, εκάθησαν κατά γής, οι άνθρωποι της Γκεστάπο δέρνουν μέχρις αιματώσεως. Εις άλλους Ισραηλίτας επιβάλλεται η υποχρέωσης συνεχούς και επι ώρας ακαταπαύστως εκτελέσεως γυμναστικών ασκήσεων κοπιωδών επ’ απειλή ξυλοδαρμού».
Περισσότερα: 11 ΙΟΥΛΙΟΥ 1942. ΤΟ «ΜΑΥΡΟ ΣΑΒΒΑΤΟ» ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
- Πληροφορίες
Του Μανώλη Κασσώτη
Η παρουσία των Εβραίων στη Ρόδο γίνεται αισθητή στα χρόνια της Ελληνιστικής περιόδου και της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και, αργότερα, στα χρόνια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Μετά την κατάληψη της Ρόδου από τον σουλτάνο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής, οποίος έφερε στην Ρόδο αρκετούς από τους Εβραίους που απέλασε η Ισπανική Ιερά Εξέταση, η Εβραϊκή παροικία γνώρισε ακμή. Ώστε το 1912, που η Ιταλία κατέλαβε την Ρόδο η Εβραϊκή παροικία αριθμούσε γύρω στους 4500, που έμεναν στην «Παλιά Πόλη».
Ιταλοκρατία
Αντίθετα με τους Έλληνες και τους Τούρκους, οι Εβραίοι προσαρμόστηκαν πιο εύκολα στην νέα πραγματικότητα. Οι μεν Έλληνες, που αποτελούσαν την πλειονότητα, επεδίωκαν και αγωνίστηκαν εναντίον των Ιταλών για την εθνική τους αποκατάσταση, οι δε Τούρκοι ζούσαν με την ελπίδα, ότι μια μέρα θα επιστρέφονταν τα Δωδεκάνησα στην Τουρκία.
Από την μεριά τους οι Εβραίοι, προσπάθησαν να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα. Σ’ όλες τις χώρες που έζησαν, οι Εβραίοι της Διασποράς, αποτελούσαν μειονότητα και η πολύχρονη πείρα τους δίδαξε να μη πηγαίνουν ενάντια στην εξουσία, αλλά ν’ αρμενίζουν όπως φυσούσε, μέχρι ν’ αλλάξει ο καιρός.
- Πληροφορίες
Μια φωτογραφία ιστορικής και συμβολικής σημασίας απεικόνιζε τρία κορίτσια σε έναν σταθμό του Λονδίνου. Είχαν σωθεί από τον ναζιστικό όλεθρο. 84 χρόνια μετά, οι οικογένειές τους κατάφεραν να έρθουν σε επαφή χάρη σε ένα αφιέρωμα του BBC.
Η φωτογραφία, που απεικονίζει τρία κορίτσια εβραϊκής καταγωγής να φεύγουν από τη ναζιστική Γερμανία, είναι μια από τις πιο χαρακτηριστικές του Ολοκαυτώματος, έχοντας αποκτήσει τεράστια συμβολική σημασία. Τραβήχτηκε στον σταθμό "Liverpool Street" του Λονδίνου και επί 80 χρόνια η ταυτότητα των τριών κοριτσιών, ήταν ένα μυστήριο. Μέχρι σήμερα.
Η Inge Adamecz δεν θυμόταν πότε τραβήχτηκε η εν λόγω φωτογραφία και για δεκαετίες αγνοούσε την ύπαρξή της. Η πεντάχρονη τότε Inge, έφευγε από το Breslau της Γερμανίας (σήμερα είναι το Wroclaw της Πολωνίας), μαζί με την 10χρονη εκείνη τη χρονιά, αδερφή της, Ruth. Η μητέρα της και η μικρότερη αδερφή τους μεταφέρθηκαν στο Άουσβιτς όπου και δολοφονήθηκαν μαζί με χιλιάδες άλλους Εβραίους.
