Με κάθε επισημότητα και παρά την πυκνή χιονόπτωση που ξεκίνησε από νωρίς το πρωί (5.2.2023), η πολιτική, στρατιωτική και θρησκευτική ηγεσία του Βόλου απέτισαν φόρο τιμής στους Ελληνες Εβραίους Μάρτυρες και Ηρωες του Ολοκαυτώματος, στέλνοντας μήνυμα ότι ποτέ πια η ανθρωπότητα δεν πρέπει να επιτρέψει την επανάληψη του ναζισμού.

Στις 10.30 το πρωί ήταν όλοι εκεί. Στο μνημείο Ολοκαυτώματος στην πλατεία Ρήγα Φεραίου, όπου έγινε η επιμνημόσυνη δέηση από τον Σοφολογιότατο Ραββίνο Ηλία Σαμπετάι και ακολούθησε η κατάθεση στεφάνων.

Η εκδήλωση συνεχίστηκε στο Συνεδριακό Κέντρο της Μητρόπολης Δημητριάδος παρουσία φορέων και πλήθος κόσμου, με θέμα «Το Ολοκαύτωμα: ιστορία, μνήμη και μεταλαμπάδευση στις νεότερες γενιές» και ομιλητή τον καθηγητή- ιστορικό Αναστάσιο Καράμπαμπα, συγγραφέα του βιβλίου «Στα ίχνη των Εβραίων της Ελλάδας», μέσα από τις σελίδες του οποίου καταγράφεται η παρουσία των Ελλήνων Εβραίων στον ελλαδικό χώρο από την αρχαιότητα έως και τις μέρες μας.

Η συμβολή του Βόλου στη διάσωση Εβραίων

Ο κ. Καράμπαμπας εστίασε στους ήρωες, όπως χαρακτήρισε, τους ανθρώπους που προσπάθησαν να κρύψουν και να φυγαδεύσουν τους Εβραίους, θέτοντας σε κίνδυνο τη δική τους ζωή. «Ο Βόλος βοήθησε τους περισσότερους Εβραίους. Πριν το Ολοκαύτωμα, στην πόλη ζούσαν 882 Εβραίοι. Από αυτούς οι 155 εκτοπίστηκαν στο Αουσβιτς. Οι περισσότεροι διέφυγαν στο Πήλιο με τη βοήθεια του τότε διευθυντή της αστυνομίας, του δημάρχου, του Μητροπολίτη Ιωακείμ αλλά και του Γερμανού Πρόξενου στον Βόλο, κάτι που αποτελεί μοναδικό φαινόμενο σε όλη την Ευρώπη. Ενας άνθρωπος του Γ’ Ράιχ, να βοηθά ή να παροτρύνει ανθρώπους να φύγουν για να γλιτώσουν», περιέγραψε.

Η σημασία οι σύγχρονες κοινωνίες να γνωρίσουν το εβραϊκό Ολοκαύτωμα, την πιο «μαύρη στιγμή στην ιστορία της ανθρωπότητας», αναδείχθηκε στην εκδήλωση «Αν όχι τώρα πότε;» που πραγματοποιήθηκε στις 5.2.2023 στο «Μ. Θεοδωράκης» στο παλιό λιμάνι σε ανάμνηση της Διεθνούς Ημέρας Μνήμης για τα θύματα του Ολοκαυτώματος.

Στην εισήγησή του ο κ. Γιώργος Αντωνίου, επίκουρος καθηγητής της 'Εδρας Εβραϊκών Σπουδών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης εξήγησε τους όρους «Ολοκαύτωμα» και «γενοκτονία» και πως αυτοί καθιερώθηκαν μεταπολεμικά για να περιγράψουν τον αφανισμό των Εβραίων. Εξήγησε πως το εβραϊκό Ολοκαύτωμα είχε μια σειρά από μοναδικά χαρακτηριστικά σε σύγκριση με άλλες πράξεις μαζικής βίας. «Ποτέ στο παρελθόν δεν είχε στοχοποιηθεί μια θρησκεία και ένας λαός σε τόσο μεγάλο γεωγραφικό εύρος, με τόσο συστηματικό τρόπο, με τόση ριζοσπαστική ανατροπή των ηθικών και κοινωνικών κανόνων. Ποτέ επίσης μέχρι τότε δεν είχε αναπτυχθεί μια τόσο απρόσωπη μορφή εξόντωσης, τεχνολογικά ευφυή και μοντέρνα. Επίσης η ρατσιστική ιδεολογία των ναζί επέβαλλε μερικές φορές και την «ανορθολογική» εξόντωση των Εβραίων για παράδειγμα την εποχή που το Γ' Ράιχ αναζητεί εργάτες για τα εργοστάσια του προτιμάει να εξοντώνει τους Εβραίους παρά να τους εκμεταλλευτεί περισσότερο με όρους καταναγκαστικής εργασίας».

Τα εγκαίνια της διπλής υπαίθριας φωτογραφικής έκθεσης στη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος, πραγματοποίησαν ο Δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης και ο Πρόεδρος του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδας, Μάκης Μάτσας, την Παρασκευή 3.2.2023. Η έκθεση θα διαρκέσει όλο τον Φεβρουάριο.

Οι δύο εκθέσεις επί της οδού Βασιλίσσης Όλγας «Το Ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων 1941 – 1944» και «Το Τραύμα ως Μνήμη και Ζωή» διοργανώνονται από τον Δήμο Αθηναίων σε συνεργασία με το Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος και την εικαστικό Άρτεμις Αλκαλάη, καθώς και με την επιμέλεια και τον συντονισμό του Γραφείου Πολιτισμού του Δήμου Αθηναίων.

Με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος, που τιμάται κάθε χρόνο στις 27 Ιανουαρίου, ο Δήμος Αθηναίων για ακόμη μια χρονιά, στέλνει μέσω των δύο εκθέσεων ηχηρό μήνυμα «ποτέ ξανά», ώστε η ανθρωπότητα να μη ζήσει ξανά τέτοιες φρικαλεότητες.

Στα εγκαίνια της έκθεσης παραβρέθηκαν, μεταξύ άλλων, ο Πρέσβης του Ισραήλ κ. Νόαμ Κατς, ο Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας Φιλίας Ελλάδας – Ισραήλ, Δημήτρης Καιρίδης και η Αντιπρόεδρος Όλγα Κεφαλογιάννη, εκ μέρους του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδας, ο Γεν. Ταμίας του ΚΙΣΕ κ. Δανιήλ Μπεναρδούτ, ο Πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας της Αθήνας, Αλβέρτος Ταραμπουλούς, η Διευθύντρια της Κοινότητας Τάλυ Μαϊρ και η Διευθύντρια του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδας, Ζανέτ Μπαττίνου.

Ειδική συνεδρίαση με επετειακή αναφορά στην Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος πραγματοποιήθηκε το πρωί της Δευτέρας 30.1.2023, στην Ολομέλεια της Βουλής των Ελλήνων.

Η συνεδρίαση άρχισε με ομιλία του α' αντιπροέδρου της Βουλής, Νικήτα Κακλαμάνη, ο οποίος τόνισε πως «κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, υποκλινόμαστε στη θυσία των Εβραίων στον βωμό τού ναζισμού και συνάμα θυμόμαστε με υπερηφάνεια την αυταπάρνηση των χριστιανών αδελφών τους, που με κίνδυνο της ζωής τους προστάτεψαν ή και τους έσωσαν πολλές φορές από βέβαιο θάνατο. Σε μία από τις πιο οδυνηρές σελίδες της παγκόσμιας ιστορίας, λοιπόν, έμελλε να γραφτεί ένας ύμνος αλληλεγγύης και αδελφοσύνης μεταξύ Χριστιανών και Εβραίων».

Πρόκειται για μία ασύλληπτη τραγωδία, όπως ανέφερε ο κ. Κακλαμάνης, η οποία για την Ελλάδα ξεκινά από τις μεγάλες πόλεις, όπως η Θεσσαλονίκη, και καταλήγει στη θηριωδία των στρατοπέδων και στην απώλεια σχεδόν του 90% του εβραϊκού στοιχείου της Ελλάδας.