Η διάσωση της εβραϊκής κοινότητας της Ζακύνθου το 1943, είναι, αναμφίβολα, μία από τις πιο σημαντικές και συγκλονιστικές σελίδες της ιστορίας του τόπου. Το θάρρος, ο αλτρουισμός και η αυτοθυσία των κατοίκων του νησιού, οι οποίοι αψήφησαν τη γερμανική θηριωδία και δεν πρόδωσαν ούτε έναν Εβραίο, αποτελεί παγκόσμιο παράδειγμα γενναιότητας και φιλανθρωπίας.
Η “Ιστορική Μνήμη” αποτελεί το επίκεντρο στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα “Europeans For Peace” που “τρέχει” το Γερμανικό Ίδρυμα “Μνήμη, Ευθύνη και Μέλλον” (EVZ – Erinnerung, Verantwortung und Zukunft) και στο οποίο συμμετέχει το Επαγγελματικό Λύκειο Λεχαινών σε συνεργασία με το Επαγγελματικό Σχολείο BBS 1 της πόλης Kaiserslautern.

Στο πλαίσιο αυτό οι μαθητές του Επαγγελματικού Λυκείου Λεχαινών πραγματοποίησαν την Κυριακή 9 Δεκεμβρίου 2018 μονοήμερη εκπαιδευτική εκδρομή στο νησί της Ζακύνθου με σκοπό μαθητές και εκπαιδευτικοί από Ελλάδα και Γερμανία να γνωρίσουν την υποδειγματική στάση, το θάρρος (civil courage) και την ανθρωπιά των Ζακυνθινών που επέδειξαν κατά τη διάρκεια της κατοχής του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στους Εβραίους συμπατριώτες τους γλιτώνοντάς τους από το βέβαιο θάνατο. Βασικά σημεία της επίσκεψης είναι η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα και το μνημείο της Εβραϊκής Συναγωγής. Οι πανανθρώπινες αξίες της αλληλεγγύης και της συμπόνιας και, μάλιστα, με κίνδυνο της ίδιας σου της ζωής δεν είναι απλά ένα σενάριο. Είναι μια πραγματικότητα, που την αναγνωρίζουν οι Ισραηλινοί σε όλο τον κόσμο. Αυτή την παροιμιώδη γενναιότητα που επέδειξαν οι Ζακυνθινοί σε κρίσιμες ώρες, την κατέγραψε η σύγχρονη ιστορία.

Fouit.gr, 22.4.2018: Κανένας ταξιδιωτικός οδηγός της Καστοριάς δεν μιλάει για την Εβραϊκή Κοινότητα, κανένα επίσημο διαφημιστικό φυλλάδιο, μόνο σιωπή και ενοχή παντού. 

Και ξαφνικά η πόλη άδειασε. Τέλη του Μάρτη του 1944 εξαφανίζονται από το κέντρο της πόλης οικογένειες με παιδιά, νέοι, γέροι, φίλοι, γείτονες, συνάδελφοι, εκατοντάδες κάτοικοι, χιλιόχρονη ιστορία που χάνεται σε μια μαύρη στιγμή της ιστορίας.
Από το Τζαμί μέχρι την Μητρόπολη, την Τσόντου Βάρδα και την Εβραΐδα, την πλατεία Ομόνοιας και το μισό Τσαρσί, το εβραΐικο. Άδεια η καρδιά της πόλης. Χάθηκαν όλοι, γυναίκες, άντρες, παιδιά, τα φορτηγά τους φόρτωσαν από το άγαλμα του Χριστόπουλου και στιβαγμένους έτσι τους μετέφεραν στο Αμύνταιο για να πάρουν το τραίνο του χαμού.

Έμειναν πίσω τα φαντάσματα, η σιωπή, το κενό, η λεηλασία και τα σπασμένα τζάμια των σπιτιών και της Συναγωγής, άδειασαν τα κελάρια με τα τρόφιμα και τα βαρέλια με τα κρασιά. Ακόμα και τους νεροχύτες και τα φωτιστικά ξηλώσανε, όσα δεν άρπαξαν οι Γερμανοί τα άρπαξαν οι υπόλοιποι Καστοριανοί. Ήταν Κατοχή και ο κόσμος πεινούσε και είχε ανάγκη από τα πάντα λένε. Εντάξει, μπορεί να είναι και έτσι, να το δεχτούμε.

Και όταν επέστρεψαν μετά, όσοι ελάχιστοι επέστρεψαν από την κόλαση, αυτοί οι 35 άνθρωποι, τι βρήκαν πίσω στην πατρίδα τους, την αγαπημένη Καστοριά; Αυτοί που ζήτησαν από τους χριστιανούς φίλους τους να φυλάξουν τα τιμαλφή που τους εμπιστεύτηκαν, εκείνα τα ελάχιστα ενέχυρα ελπίδας, τι πήραν πίσω; Τα σπίτια τους, πού πήγαν τα σπίτια τους.

«Η εθνική αντίσταση δεν ήταν απλώς μια λέξη, ούτε μία αναγκαιότητα του κόσμου. Ήταν πιο πολύ το ξύπνημα του ανθρώπου…» Σαμουήλ Μιζάν

Από τις εκδόσεις «Διεθνές Βήμα» κυκλοφορεί μια συγκλονιστική, ανέκδοτη μέχρι χθες μαρτυρία από την εποχή του Αντάρτικου και της Κατοχής: αυτή του Ελληνοεβραίου Σαμουήλ Μιζάν (1925-2011). Πρόκειται για μια απόθεση ψυχής που γράφτηκε το 1995, όταν ο Μιζάν έκλεινε τα 70 του χρόνια. Ένα αυτοβιογραφικό κείμενο γραμμένο με το χέρι σε ένα τετράδιο, το οποίο οι κόρες του ανακάλυψαν μόλις το 2017, ψάχνοντας για κάποιες αποδείξεις μέσα σε ένα συρτάρι στο πατρικό τους σπίτι.

Το βιβλίο «”Ήταν πιο πολύ το ξύπνημα του ανθρώπου” - Η προσωπική μαρτυρία του Ελληνοεβραίου Σαμουήλ Μιζάν από το Αντάρτικο και την Κατοχή», είναι μια μαρτυρία «θησαυρός» για δύο λόγους: Πρώτον, γιατί είναι η θεώρηση ενός απλού ανθρώπου για γεγονότα που σημάδεψαν την Ελλάδα μέχρι και τις μέρες μας. Δεύτερον, γιατί αφορά τη μαρτυρία ενός Ελληνοεβραίου αντάρτη, μία ακόμη απόδειξη της ενεργούς συμμετοχής των Εβραίων στους απελευθερωτικούς και κοινωνικούς αγώνες της δεκαετίας του 1940 και των σχέσεων ισότητας ανάμεσα σε ανθρώπους διαφορετικής θρησκείας –αλλά και μεταξύ των δύο φύλων– που αναπτύχθηκαν μεταξύ αγωνιστών στην Αντίσταση και στο βουνό.

Ο Σαμουήλ Μιζάν, νεαρός αντάρτης, παίρνει μέρος σε επικίνδυνες επιχειρήσεις τις οποίες περιγράφει, φιλοσοφώντας παράλληλα για τον πόλεμο, τη νέα κοινωνία που ονειρευόταν, τον ζόφο και την πολιτική ανωμαλία που ακολούθησε την απελευθέρωση της Ελλάδας.

Το βιβλίο επιμελήθηκαν οι: Μωυσής Λίτσης, Λουίζα Μιζάν, Μπάμπης Μισαηλίδης, Χριστίνα Ντεμίρη και η Νατάσα Τερλεξή.

Πηγή: Δελτίο Τύπου εκδόσεων Διεθνές Βήμα, 9.7.2018

Στις 8.7.2018, στην εφημερίδα «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» δημοσιεύτηκε το παρακάτω άρθρο της Αννης Καρολίδου για την επιστοφή της οικογένειας Καράσσο στη Θεσσαλονίκη. 

Ένας από τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους του Ισραήλ, που γεννήθηκε στο μικρό κατάστημα αποικιακών του Χαΐμ Καράσσο, στην οθωμανική Θεσσαλονίκη.

Εκατό χρόνια μετά, 20 μέλη της οικογενείας  Καράσσο μαζί με δύο παιδιά και ένα μωράκι τεσσάρων μηνών, ήρθαν από το Ισραήλ στη Θεσσαλονίκη, σε ένα ταξίδι μνήμης και επανασύνδεσης του ομίλου Καράσσο με την επιχειρηματική του μήτρα, εδώ που ο πατριάρχης της οικογενείας, Χαΐμ του Δαυίδ, γεννημένος το 1853, έκανε τα πρώτα του βήματα στο εμπόριο, με ένα μικρό κατάστημα αποικιακών ειδών.

Η σημερινή εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα συνεδριάσεων του ΕΒΕΘ, ήταν ίσως μία από τις πιο όμορφες, τις πιο ζεστές και ανθρώπινες που έχουμε παρακολουθήσει, στα πολλά χρόνια δημοσιογραφικής κάλυψης του ρεπορτάζ του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης κι’ αυτό, γιατί πίσω από την επιχειρηματική διαδρομή της πόλης και μέσα από τη συστηματική ερευνητική δουλειά που έγινε στο ιστορικό αρχείο του ΕΒΕΘ, ήρθαν στο φως σημαντικά κομμάτια της ιστορίας της Θεσσαλονίκης και των ανθρώπων της, που εχθές εδώ και σήμερα αλλού, δημιούργησαν και συνεχίζουν να δημιουργούν σαν Greek Jews, όπως συνεχίζουν να τους αποκαλούν στο σύγχρονο Ισραήλ.