Κατά την παρουσίαση του βιβλίου "Η σπηλιά του δράκου -περιπέτεια στη Καστοριά" του Κώστα Στοφόρου που έγινε στην Αθήνα, τη Δευτέρα 11 Νοεμβρίου 2019, στο Βιβλιοπωλείο "Επί Λέξει", ένας εκ των εισηγητών ήταν ο νομικός και συγγραφέας Θρασύβουλος Ορ. Παπαστρατής, συγγραφέας του βιβλίου Στάχτες και δάκρυα στη λίμνη… Ιστορία των Εβραίων της Καστοριάς, που κυκλοφόρησε το 2010 από το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος, το οποίο υπήρξε πολύτιμη πηγή πληροφοριών για τη συγγραφή του βιβλίου.  

Ακολουθεί η ιδιαίτερα εμπεριστατωμένη ομιλία του κ. Θρασύβουλου Παπαστρατή για τους Εβραίους της Καστορίας.

«Κυρίες και κύριοι, αγαπητά μου παιδιά,

Πίστευα ανέκαθεν ότι η λογοτεχνία αποτελεί βασική δευτερογενή πηγή από την οποία αντλούνται στοιχεία για την ιστορία ενός τόπου. Ακόμη περισσότερο ενδιαφέροντα είναι τα λογοτεχνικά έργα που έχουν ως βασικό καμβά ένα τόπο, όπως το βιβλίο του Κώστα Στοφόρου που παρουσιάζουμε σήμερα.

Με αφορμή την κυκλοφορία της νέας του ποιητικής συλλογής «IBBUR, Οι Εβραίοι της Κρήτης, 1900-1950», ο Ιωσήφ Βεντούρα μίλησε στον τηλεοπτικό σταθμό «Χανιά LiveTV» (31/10/2019), στην εκπομπή «Βαρβαρότητες -πολιτισμός εν διαδικτύω» της Βαρβάρας Περράκη, για το  σύνολο του ποιητικού του έργου -που αποτελεί έναν «θρήνο για το Ολοκαύτωμα»- για τις επιρροές της εβραϊκής παράδοσης στη σκέψη και στους στίχους του, αλλά και για τους άρρηκτους δεσμούς του με την Κρήτη.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΙΩΣΗΦ ΒΕΝΤΟΥΡΑ

της Σοφίας Παπαδοπούλου

«Είναι πολύ σημαντικό να "αγκαλιάσουμε" την ιστορία μας, να τη γνωρίσουμε, για να ξέρουμε πού χωράμε σ' αυτή τη μεγάλη "τάξη πραγμάτων". Εγώ, σίγουρα, έχω βρει πλέον το μονοπάτι μου...».

Το απόσπασμα αυτό από το βιβλίο επισκεπτών του ιστορικού Αρχείου της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης «μαρτυρά» γιατί η διάσωση και διαφύλαξη ενός αρχείου για την ιστορία της άλλοτε κραταιάς εβραϊκής παρουσίας στην περιλάλητη «Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων» είναι όχι απλώς σημαντική αλλά και αναγκαία. 

Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο «ξεπηδούν» από μέσα οικογενειακές ιστορίες ανθρώπων που αναζήτησαν στο αρχείο της Ισραηλιτικής Κοινότητας τα «κομμάτια» εκείνα που θα τους επέτρεπαν να συνθέσουν το παζλ της οικογενειακής τους ιστορίας, αυτό που τόσο βίαια διέλυσε η ναζιστική θηριωδία του Ολοκαυτώματος. Για όσους το καταφέρνουν, η επίσκεψη στο Αρχείο, στην οδό Βασ. Ηρακλείου, στην «καρδιά» του εμπορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης, αποδεικνύεται τελικά «πιο σημαντικό ταξίδι της ζωής» τους... 

της Αλεξίας Καλαϊτζή

Έχει ξημερώσει η ημέρα της εβραϊκής Πρωτοχρονιάς. Στο πλακόστρωτο της Αγίου Μηνά στρίβει ένα γκρουπ Ισραηλινών, που αποφάσισαν να αντισταθούν στον υπέροχο καιρό και να μπουν στο μόλις ανακαινισμένο Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Οι επισκέπτες περιδιαβαίνουν ανάμεσα στις αίθουσες του νεοκλασικού, που κρύβει μέσα του φωτογραφίες, έγγραφα και κειμήλια από τη μακρά ιστορία της εβραϊκής κοινότητας της πόλης, και χαζεύουν τα εντυπωσιακά αντικείμενα πίσω από τις αστραφτερές προθήκες του πωλητηρίου. 

Ο Τζάκι Ραφαέλ ελάχιστα ενδιαφέρεται για όλα αυτά. Αυτό που ψάχνει είναι πολύ συγκεκριμένο και ξέρει ακριβώς πού θα το βρει. Στην πιο «σκοτεινή» αίθουσα του Mουσείου, οι τοίχοι είναι καλυμμένοι από μαύρες πλάκες, όπου είναι χαραγμένα τα χιλιάδες ονόματα Εβραίων της Θεσσαλονίκης που πέθαναν στο Ολοκαύτωμα. Ο Τζάκι έχει έρθει επί τούτω από το Ισραήλ και αναζητά, ανάμεσα σε αυτά, τα ονόματα των δικών του συγγενών. Με επιμονή και προσήλωση «σκανάρει» με το δάχτυλό του κάθε λέξη και, όταν φτάνει σε εκείνη που θέλει, ξεσπάει σε κλάματα. Αβραάμ Ραφαέλ, Μπέα Ραφαέλ, ο αδελφός και η αδελφή του πατέρα του.