ΝΤΑΝΙΕΛ ΣΝΕΝΤΕΡΜΑΝ
ΒΕΡΟΛΙΝΟ, 1933: Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΤΥΠΟΥ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΝ ΧΙΤΛΕΡ
Εκδόσεις Πόλις, Σεπτέμβριος 2020
Τον Ιανουάριο του 1933, όταν ο Χίτλερ ανεβαίνει στην εξουσία, διακόσιοι περίπου ξένοι δημοσιογράφοι είναι διαπιστευμένοι στο Βερολίνο. Ελάχιστοι από αυτούς θα απελαθούν.
Οι περισσότεροι θα παραμείνουν στην πρωτεύουσα του Ράιχ. Αμερικανοί, Βρετανοί, Γάλλοι, όλοι τους καλοί γνώστες της Γερμανίας και συχνά γερμανόφιλοι, εργάζονται δηλώνοντας την πίστη τους στην ελευθερία του Τύπου.
Οι καθημερινοί τους συνομιλητές, όμως, ονομάζονται Γκέμπελς ή Γκέρινγκ. Ενώ γύρω τους θα αρχίσουν σύντομα να μαίνονται οι διώξεις εναντίον Εβραίων και αντιφρονούντων, αυτοί παλεύουν να αποσπάσουν μια αποκλειστική δήλωση off the record ή να τους γίνει η χάρη να πάρουν συνέντευξη από τον δικτάτορα. Γιατί δεν προειδοποίησαν τον κόσμο για την παραφροσύνη και τη βαρβαρότητα του χιτλερισμού;
NTONA-ΛΙΛΙΑΝ ΚΑΠΟΝ
ΤΟ ΑΙΝΙΓΜΑ. Από τον Τόμας Μπέκετ στην Αθήνα του 21ου αιώνα
Εκδόσεις ΚΑΠΟΝ, Αθήνα, Δεκέμβριος 2020
Θέλοντας, σε μια αποφασιστική καμπή της ζωής της, η συγγραφέας να ανακαλύψει το παρελθόν της οικογένειάς της, τελείως ανυποψίαστη γι’ αυτά που θα συναντήσει, ρίχνεται σε μια δαιδαλώδη αναζήτηση που θα την οδηγήσει σε άγνωστα μονοπάτια και θα τη φέρει κοντά σε εμβληματικά πρόσωπα της Ιστορίας. Η πραγματικότητα ξεπερνάει τη φαντασία και αποδεικνύει πως στην ουσία ο κόσμος όλος είναι ένας και αδιάσπαστος, και έτσι πρέπει να τον αντιμετωπίζουμε.
Τoτελευταίο μέρος του βιβλίου συνθέτει μια πινακοθήκη μελών της ίδιας οικογένειας, που αρχικά έζησαν στην Ιταλία, και στη συνέχεια μετακινήθηκαν προς την Ελλάδα, κατά τον 17ο αιώνα. Η διήγηση εδώ διαπνέεται από τρυφερότητα και νοσταλγία για έναν κόσμο πια χαμένο.
ΙΑΣΟΝΑΣ ΧΑΝΔΡΙΝΟΣ
Συναγωνιστές. Το ΕΑΜ και οι εβραίοι της Ελλάδας
Εκδόσεις Ψηφίδες, Δεκέμβριος 2020
Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου: Ο εβραϊκός πληθυσμός στην Ελλάδα πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος στη ναζιστική Γενοκτονία. Ένας όχι ευκαταφρόνητος αριθμός κατάφερε να γλιτώσει από τον διωγμό ζώντας κρυπτόμενος στην ύπαιθρο ή ακόμα και μέσα στις γερμανοκρατούμενες πόλεις, διαφεύγοντας στο εξωτερικό ή εντασσόμενος στην Αντίσταση. Από τις αντιστασιακές οργανώσεις, εκείνη που διασταυρώθηκε πιο άμεσα με τον εβραϊκό πληθυσμό ήταν το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Η συντριπτική πλειοψηφία των εβραίων που πήραν μέρος στην Αντίσταση βρέθηκαν στις εαμικές οργανώσεις (ΕΑΜ, ΕΠΟΝ, Εθνική Αλληλεγγύη, Αετόπουλα) και στον ΕΛΑΣ. Σημαντικός αριθμός από τους περίπου 8.000 εβραίους που γνωρίζουμε πως επιβίωσαν, είτε κρυπτόμενοι στην ύπαιθρο ή στις πόλεις, είτε διαφεύγοντας στη Μέση Ανατολή, έτυχαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο υποστήριξης από πρόσωπα και πρωτοβουλίες που συνδέονταν με το ΕΑΜ. Απολυτήρια και φύλλα πορείας του ΕΛΑΣ είναι από τα ελάχιστα κείμενα της κατοχικής περιόδου, στα οποία η αναγραφή του εβραϊκού ονόματος γινόταν για λόγους τιμής και αναγνώρισης και όχι ως μία ακόμα εγγραφή στην καταθλιπτική γραφειοκρατία του διωγμού, της σύλληψης και της εξόντωσης.
Περισσότερα: ΝΕΑ ΕΚΔΟΣΗ: ΙΑΣΟΝΑΣ ΧΑΝΔΡΙΝΟΣ, Συναγωνιστές. Το ΕΑΜ και οι εβραίοι της Ελλάδας
Ο εορτασμός του Χανουκά έγινε φέτος από την Ισραηλιτική Κοινότητα Αθηνών με το καθημερινό άναμμα της μεγάλης Χανουκιγιά που βρίσκεται έξω από τη Συναγωγή. Εκεί ο Ραββίνος Αθηνών Γκαμπριέλ Νεγρίν αφιέρωνε κάθε ημέρα ένα κερί σε κάποιο διαφορετικό φορέα μαζί με ένα συμβολικό μήνυμα, αναδεικνύοντας με τον τρόπο αυτό την ιδιαίτερη σημασία της γιορτής.
Ο εορτασμός του Χανουκά κορυφώθηκε στις 17.12.2020 με το άναμμα των κεριών την όγδοη ημέρα με την παρουσία του Γενικού Γραμματέα Θρησκευμάτων κ. Γιώργου Καλαντζή και της διευθύντριας του γραφείου του κας Βασιλικής Κεραμίδα. Την τελετή μπορέσαν να παρακολουθήσουν οι ομόθρησκοι μέσω της ιστοσελίδας της Ι.Κ. Αθηνών στο facebook.
Περισσότερα: Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΣΤΟΝ ΕΟΡΤΑΣΜΟ ΤΟΥ ΧΑΝΟΥΚΑ ΣΤΗΝ Ι.Κ. ΑΘΗΝΩΝ
της ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΣ ΠΟΥΡΝΑΡΑ
Οταν, το 2010, βρέθηκα με υποτροφία του Ιδρύματος Φούλμπραϊτ στη Νέα Υόρκη, έμαθα με έκπληξη την ύπαρξη της ιστορικής συναγωγής των Ρωμανιωτών Εβραίων από τα Γιάννενα, στο νότιο τμήμα του Μανχάταν. Με μοναδικό αρχιτεκτονικό ύφος, η Kehila Kedosha Janina, στην οδό Μπουμ, χτίστηκε το 1927 από Γιαννιώτες που είχαν μεταναστεύσει στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, στις αρχές του 20ού αιώνα. Πέρασα το κατώφλι ένα Σάββατο, για να με ξεναγήσει εκεί η «ψυχή» της συναγωγής, Μάρσια Οικονομοπούλου-Χαντάντ. Το πιο συγκινητικό είναι ότι γνώρισα δεκάδες απογόνους εκείνων των πρώτων μεταναστών που, αν και γεννημένοι στις ΗΠΑ, δάκρυζαν όταν μιλούσαν για τον τόπο καταγωγής τους. Οι άνθρωποι αυτοί επισκέπτονταν την Ηπειρο κάθε καλοκαίρι για να αποτίσουν φόρο τιμής στην πόλη όπου ρίζωσε για πολλούς αιώνες η κοινότητά τους.
Οι Ρωμανιώτες εγκαταστάθηκαν στα εδάφη μας την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Υπήρξαν πάντοτε ελληνόφωνοι και είχαν υιοθετήσει πολλά τοπικά ήθη και έθιμα, κρατώντας διαφορετικό μονάχα το θρήσκευμα. Για 17 αιώνες, μέχρι την έλευση των εκδιωχθέντων από την Ισπανία και την Πορτογαλία Σεφαραδιτών, το 1492, υπήρξαν η μοναδική πληθυσμιακή ομάδα που είχε συμβιώσει με τους Ελληνες. Επίσης, θεωρούνται αποδεδειγμένα οι πρώτοι Εβραίοι που εγκαταστάθηκαν στην Ευρώπη. Αν και είχαν διασκορπιστεί σε όλη την επικράτεια, η κοινότητα των Ιωαννίνων ήταν πάντοτε κραταιά, με διακεκριμένα μέλη. Η παρουσία της «πλούτιζε» τα Γιάννενα μέχρι και τον βίαιο εκτοπισμό από τους ναζί, όταν 1.870 άτομα έφυγαν για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Επέστρεψαν μονάχα 100, συν μερικές δεκάδες άλλοι που είχαν καταφέρει να διαφύγουν στα βουνά.
Περισσότερα: ΡΩΜΑΝΙΩΤΕΣ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ: ΕΝΑ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΓΚΙΝΗΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥΣ