Συνέντευξη της ΜΙΧΑΛ ΓΚΟΒΡΙΝ, στον Βασίλη Κουρουμιχάκη, propaganda 26.10.2017:
Ποιήτρια, θεατρική σκηνοθέτις και ακαδημαϊκή μένει μόνιμα στην Ιερουσαλήμ, και έχει ανακηρυχθεί ως μία από τους 30 σημαντικότερους σύγχρονους συγγραφείς. Μας μίλησε για την άνοδο του νεοφασισμού και τους νέους τρόπους μελέτης του Ολοκαυτώματος.
Η καθηγήτρια θεατρικών σπουδών του πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ Μιχάλ Γκοβρίν βρέθηκε στην Αθήνα στα πλαίσια δράσεων του Υπουργείου Παιδείας για τη διδασκαλία του Ολοκαυτώματος στα σχολεία. Συναντηθήκαμε στην ηλιόλουστη πλατεία Συντάγματος όπου και ήθελε να φωτογραφηθεί λίγο μετά τη συνεργασία που είχε στο Υπουργείο Παιδείας. Είχαμε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για το Ολοκαύτωμα, όχι σαν τόσο σαν γεγονός αλλά σαν μια διδακτική ιστορία.
Γιατί έχουμε ακόμα την ανάγκη να μιλάμε για το Ολοκαύτωμα, το μεγαλύτερο ίσως έγκλημα στην ιστορία της ανθρωπότητας; Μετά το τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου και αφού έγινε εκτενώς γνωστή κάθε πτυχή του Ολοκαυτώματος γεννήθηκε μια ελπίδα που συνοψίστηκε στη φράση «Ποτέ ξανά». Σήμερα, 70 χρόνια μετά, το φάντασμα κάνει και πάλι την εμφάνισή του στην Ευρώπη. Είτε σε πιο light εκδοχές όπως ενός ακροδεξιού λαϊκισμού με την προβιά του πολέμου στην πολιτική ορθότητα, είτε σε πιο καθαρόαιμες εκδοχές όπως η λυπηρή περίπτωση της ΧΑ στην Ελλάδα, ακόμα και στη Γερμανία βλέπουμε μετά από χρόνια μια άνοδο της ακροδεξιάς που δεν πίστευε κανείς ότι θα την ξαναδεί ή στις ΗΠΑ που η προπαγάνδα πλέον λέγεται fake news και τρέφει την ΚΚΚ και άλλες εξτρεμιστικές ομάδες. Η ατμόσφαιρα «μυρίζει» παραμονές 1933, δεν έχουμε φτάσει σε ακραίες καταστάσεις, αλλά μην ξεχνάμε πως οι ακραίες καταστάσεις ήρθαν μόλις 10 χρόνια μετά. Η νέα μορφή ρατσισμού, με νέο στοιχείο την αντιπροσφυγική ρητορική, συναντά τον κλασικό αντισημιτισμό και μπαίνει σιγά-σιγά και πάλι στην κεντρική πολιτική σκηνή της Ευρώπης με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Εκμεταλλεύεται τις δημοκρατικές διαδικασίες αυξάνοντας σταδιακά τα ποσοστά του όπου έχουμε εκλογές.
Παράλληλα το αστείο της υπόθεσης είναι ότι αυτοί που μιλούν περισσότερο γι’αυτό είναι οι αρνητές του. Αρκεί να δούμε πόσα βιβλία, πόσες διαλέξεις και πόση προβολή έχουν οι αρνητές. Εμμονικοί και με μια σχεδόν θρησκευτική ευλάβεια προσπαθούν να «αποδείξουν» συνωμοσίες που όπως πολύ σωστά θα καταλάβατε πίσω από αυτές κρύβονται οι Εβραίοι. Πρέπει λοιπόν να μιλάμε για το Ολοκαύτωμα και η υπεράσπιση της ιστορικής αλήθειας είναι το πρώτο σκέλος, αλλά κυρίως πρέπει να μιλάμε για να μάθει ο κόσμος τι το προκάλεσε. Πώς άνθρωποι οι οποίοι ήταν πχ διδακτορικοί φοιτητές μπήκαν στη διαδικασία να σκοτώνουν γυναικόπαιδα. Πώς φτάσαμε σε μια αποκτήνωση η οποία κινδύνεψε να θέσει σε αμφισβήτηση τον δυτικό πολιτισμό σε κάθε πτυχή του, στη φιλοσοφία, τη θεολογία, κάθε μορφή τέχνης, τη δικαιοσύνη; Υπάρχουν ακόμα ανοιχτά αυτά τα ερωτήματα γιατί εκτός από τη σύγχρονη άνοδο της ακροδεξιάς η πορεία της ανθρωπότητας αποδεικνύει ότι δε διδάχθηκε τίποτα. Έχουμε ακόμα γενοκτονίες και εθνοκαθάρσεις, η Χάρτα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων παραμένει κενό γράμμα σε μεγάλο μέρος του πλανήτη, συνολικά ο ΟΗΕ απέτυχε στον ρόλο που του είχαμε αναθέσει.
Περισσότερα: ΜΙΧΑΛ ΓΚΟΒΡΙΝ: "ΤΟ ΕΔΑΦΟΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΝΕΑ ΦΡΙΚΗ ΕΙΝΑΙ ΓΟΝΙΜΟ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ"
του ΣΤΑΥΡΟΥ ΤΖΙΜΑ
«Την πουλάνε; Α, τι μου θυμίζετε τώρα...». Ακολουθεί σιωπή. «Καλά κάνουν. Ετσι που ήταν. Την είχαν αφήσει να καταστρέφεται». Η Ντρίτα Τζιόμο, ετών 96, δύσκολα μπορεί να κρύψει τη συγκίνησή της. Αυτό το «πωλητήριο» είναι για εκείνη πικρό σαν δηλητήριο. Προτιμάει, όμως, να βγει στο σφυρί η Βίλα Ολγα, παρά να τη βλέπει σήμερα να καταρρέει, σε απόσταση μερικών μέτρων από το διαμέρισμά της, στην οδό Β. Ολγας στη Θεσσαλονίκη, εγκαταλελειμμένη στη φθορά του χρόνου. Γιατί αυτό το τρίπατο αρχιτεκτονικό κόσμημα μπορεί να μην της ανήκει ως κληρονομιά των γονέων ή των συγγενών της, στο ισόγειό της, όμως, γράφτηκε με εμπλοκή και της ίδιας, μία από τις πιο λαμπρές ιστορίες γενναιότητας και ανθρωπιάς στην Κατοχή.
Κτίριο σωτηρίας
Ηταν η Βίλα Ολγα, όπου στεγαζόταν τότε το προξενείο της Ιταλίας, «κτίριο σωτηρίας» για πολλούς Εβραίους της Θεσσαλονίκης. Εκεί η Τζιόμο κατ’ εντολή του τότε προξένου Γουέλφο Ζαμπόνι, πλαστογραφούσε έγγραφα που εμφάνιζαν τους κατόχους τους, Ελληνες Εβραίους, ως ιταλικής καταγωγής και τους γλίτωναν από τη μεταφορά και εξόντωσή τους στο Αουσβιτς. Μ’ αυτόν τον τρόπο έσωσε πολλούς...
Η Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και το Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος διοργανώνουν μαθητικό διαγωνισμό δημιουργίας βίντεο με θέμα: «Το Ολοκαύτωμα και οι Έλληνες Εβραίοι».
Στο διαγωνισμό μπορούν να συμμετάσχουν μαθητές/τριες Α΄ και Β΄ τάξεων Λυκείου των Δ/νσεων Δ.Ε.: της Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Αττικής (Α΄, Β΄, Γ΄, Δ΄ Αθήνας, Ανατολικής και Δυτικής Αττικής, Πειραιά), Ανατολικής και Δυτικής Θεσσαλονίκης, Ξάνθης, Ροδόπης, Έβρου, Καβάλας, Δράμας, Βοιωτίας, Αρκαδίας, Χανίων.
Οι πρωτεύσαντες θα συμμετάσχουν σε ειδικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος, που, μεταξύ των άλλων, περιλαμβάνει εκπαιδευτική επίσκεψη στο Κρατικό Μνημείο και Μουσείο του Άουσβιτς στην Πολωνία. Θεματικό πεδίο του διαγωνισμού αποτελεί το Ολοκαύτωμα των Εβραίων στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο με ιδιαίτερη μνεία στους Έλληνες Εβραίους. Οι μαθητές μέσα από τα έργα τους καλούνται να εκφράσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους για το θέμα, καθώς και να προβληματιστούν σχετικά με τη σημασία και την επικαιρότητά του στη σύγχρονη ζωή.
Αναδημοσιεύουμε από τον ιστότοπο του Αστυνομικού Μουσείου Καρδίτσας άρθρο του ιδρυτή του Δημήτριου Καλλιαντζή με τίτλο «Η συμβολή της Αστυνομίας Πόλεων στη διάσωση των Ελλήνων Εβραίων από τους Ναζί».
«Οι άνδρες του Σώματος της Αστυνομίας Πόλεων είχαν βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα και προσπαθούσαν βιωματικά να υλοποιήσουν τις εντολές του Αποστόλου των Εθνών Παύλου «οὐκ ἔνι Ίουδαῖος οὐδὲ Ἕλλην...» (επιστολή Απ. Παύλου προς Γαλάτες, κεφ. 3, 28).
Στα δύσκολα χρόνια της ναζιστικής Κατοχής στην πατρίδα μας, οι Έλληνες Εβραίοι βρήκαν καταφύγιο και προστατεύτηκαν από τους άνδρες της Αστυνομίας Πόλεων, οι οποίοι συνεργαζόμενοι μυστικά με τους Ορθοδόξους κληρικούς, εξέδιδαν και τους προμήθευαν νέες ταυτότητες, αλλάζοντας τα προσωπικά στοιχεία και το θρήσκευμα των Εβραίων, προκειμένου οι τελευταίοι να αποφύγουν τα πογκρόμ, τις συλλήψεις και τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως.
Πολλές οι μαρτυρίες που πιστοποιούν την ευεργετική και σώζουσα παρέμβαση των ανωτέρω φορέων, με άμεσο κίνδυνο να εκτεθούν ανεπανόρθωτα στους κατακτητές και να εκτελεστούν, όπως άλλωστε συνέβη με πολλούς κληρικούς και άνδρες της Αστυνομίας Πόλεων.
Περισσότερα: Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΣΩΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΑΖΙ
του ΝΙΚΟΥ ΔΑΒΒΕΤΑ
Ξεχώριζαν πάνω στο πεζοδρόμιο της Βασ. Ολγας, μπροστά από το 1ο Γυμνάσιο της Θεσσαλονίκης, ξεχώριζαν τόσο έντονα φαίνεται αυτοί οι εγκιβωτισμένοι μπρούντζινοι λίθοι, που το μικρό αγόρι κοντοστάθηκε ξαφνιασμένο και προσπάθησε να διαβάσει τις χαραγμένες αφιερώσεις. Ενα σύντομο κείμενο σε κάθε λίθο, με το όνομα και την ηλικία τού εβραϊκής καταγωγής μαθητή, που η φοίτησή του στο Γυμνάσιο διακόπηκε βίαια, το 1943, για να εκτοπιστεί στο Αουσβιτς. Μια σειρά πανομοιότυπων λίθων, δίπλα στην είσοδο, έτσι που το μικρό αγόρι αναρωτήθηκε «τι είναι όλα αυτά» και ο πατέρας του ελαφρώς αμήχανος απάντησε: «ένα μίνι νεκροταφείο». Τον άκουσα καθώς τους προσπερνούσα και σκέφθηκα πως οι λεγόμενοι «λίθοι μνήμης», που έκαναν δειλά την εμφάνισή τους στο Βερολίνο το 1992 –ιδέα ενός ευαίσθητου καλλιτέχνη– κι έκτοτε εξαπλώθηκαν σε ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη για να καλύψουν ένα κενό, την ανυπαρξία ενός τάφου για κάθε θύμα της ναζιστικής θηριωδίας, είναι τελικά ακριβώς αυτό: «ένα μίνι νεκροταφείο», μια σειρά απλών, απέριττων τάφων για όσους στροβιλίσθηκαν στάχτες στον ουρανό και δεν άφησαν ίχνος πίσω τους, ούτε καν τη σκιά τους στον τοίχο.
«Από τις απαρχές της ανθρωπότητας, αποτελεί ανάγκη για κάθε άνθρωπο να βγάλει από την ανωνυμία τον τόπο όπου βρίσκονται οι νεκροί του. Η ταφή των νεκρών αποτελεί όρο της ανθρώπινης διάστασης των ζωντανών. Η έξοδος από την ανωνυμία του τόπου του θανάτου δεν μπορεί παρά να συνδέεται αναπόσπαστα με την ουσιώδη έξοδο από την ανωνυμία των νεκρών...», γράφει ο ψυχαναλυτής και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Λυών, Κώστας Νασίκας, στη μελέτη του «Εξορίες γλώσσας» (εκδόσεις Γαβριηλίδη/σειρά «Γραφές της ψυχανάλυσης»), προσεγγίζοντας την ποίηση του Πολ Τσέλαν, αλλά και τις πεζογραφικές καταθέσεις των Πρίμο Λέβι, Ιμρε Κέρτες και Ααρον Απελφελντ, με τα εργαλεία της επιστήμης του. Ενα δοκίμιο για το πώς γράφουμε λογοτεχνία μετά το Αουσβιτς, πώς γράφουν τα ίδια τα θύματα, πώς και σε ποια γλώσσα μιλούν οι επιζώντες της Σοά για το άφατο. Αραγε διασώζουν την εγγύτητα και την οργή του μάρτυρα ή ουσιαστικά μουγγοί, άφωνοι, αρθρώνουν σπασμένες λέξεις, ασύνδετες φράσεις, που μοιάζουν με παιδικό ψέλλισμα, με επιθανάτιο ρόγχο, όπως οι τελευταίοι στίχοι του Πολ Τσέλαν;
Ο Νασίκας μοιάζει να συμφωνεί με τον αφορισμό του Ιμρε Κέρτες «Ο συγγραφέας της Σοά είναι, παντού και σε όλες τις γλώσσες, κάποιος που ζητάει πνευματικό άσυλο». Ωστόσο ο επιζών συγγραφέας, «ακόμη και αυτοεξόριστος μέσα στη γλώσσα», έχει εξασφαλίσει ένα γραπτό Σήμα, έχει πίσω του αφήσει ένα βιβλίο ως τελευταία κατοικία, «έστω μια υποτυπώδη ταφή φτιαγμένη από λέξεις», για τα εκατομμύρια όμως των ομοθρήσκων του, που χάθηκαν στα κρεματόρια, η μόνη δυνατή ταφή είναι η διάσωση του ονόματός τους σε ένα αρχείο, μια Ιστορία, έναν κατάλογο του Ερυθρού Σταυρού. Γράφοντας σήμερα πάνω σε έναν μικρό μπρούντζινο λίθο το επώνυμο, το όνομα, τις ημερομηνίες και τους τόπους γέννησης, ζωής και θανάτου, «προσφέρουμε μια ανθρώπινη ταφή στους εξαφανισμένους και η πράξη αυτή εξανθρωπίζει εμάς τους ζωντανούς», καταλήγει ο Κ. Νασίκας.