Πληροφορίες

Δημιουργήθηκε : 18 Ιουλίου 2017

του ΝΙΚΟΥ ΔΑΒΒΕΤΑ

Ξ​​εχώριζαν πάνω στο πεζοδρόμιο της Βασ. Ολγας, μπροστά από το 1ο Γυμνάσιο της Θεσσαλονίκης, ξεχώριζαν τόσο έντονα φαίνεται αυτοί οι εγκιβωτισμένοι μπρούντζινοι λίθοι, που το μικρό αγόρι κοντοστάθηκε ξαφνιασμένο και προσπάθησε να διαβάσει τις χαραγμένες αφιερώσεις. Ενα σύντομο κείμενο σε κάθε λίθο, με το όνομα και την ηλικία τού εβραϊκής καταγωγής μαθητή, που η φοίτησή του στο Γυμνάσιο διακόπηκε βίαια, το 1943, για να εκτοπιστεί στο Αουσβιτς. Μια σειρά πανομοιότυπων λίθων, δίπλα στην είσοδο, έτσι που το μικρό αγόρι αναρωτήθηκε «τι είναι όλα αυτά» και ο πατέρας του ελαφρώς αμήχανος απάντησε: «ένα μίνι νεκροταφείο». Τον άκουσα καθώς τους προσπερνούσα και σκέφθηκα πως οι λεγόμενοι «λίθοι μνήμης», που έκαναν δειλά την εμφάνισή τους στο Βερολίνο το 1992 –ιδέα ενός ευαίσθητου καλλιτέχνη– κι έκτοτε εξαπλώθηκαν σε ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη για να καλύψουν ένα κενό, την ανυπαρξία ενός τάφου για κάθε θύμα της ναζιστικής θηριωδίας, είναι τελικά ακριβώς αυτό: «ένα μίνι νεκροταφείο», μια σειρά απλών, απέριττων τάφων για όσους στροβιλίσθηκαν στάχτες στον ουρανό και δεν άφησαν ίχνος πίσω τους, ούτε καν τη σκιά τους στον τοίχο.

«Από τις απαρχές της ανθρωπότητας, αποτελεί ανάγκη για κάθε άνθρωπο να βγάλει από την ανωνυμία τον τόπο όπου βρίσκονται οι νεκροί του. Η ταφή των νεκρών αποτελεί όρο της ανθρώπινης διάστασης των ζωντανών. Η έξοδος από την ανωνυμία του τόπου του θανάτου δεν μπορεί παρά να συνδέεται αναπόσπαστα με την ουσιώδη έξοδο από την ανωνυμία των νεκρών...», γράφει ο ψυχαναλυτής και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Λυών, Κώστας Νασίκας, στη μελέτη του «Εξορίες γλώσσας» (εκδόσεις Γαβριηλίδη/σειρά «Γραφές της ψυχανάλυσης»), προσεγγίζοντας την ποίηση του Πολ Τσέλαν, αλλά και τις πεζογραφικές καταθέσεις των Πρίμο Λέβι, Ιμρε Κέρτες και Ααρον Απελφελντ, με τα εργαλεία της επιστήμης του. Ενα δοκίμιο για το πώς γράφουμε λογοτεχνία μετά το Αουσβιτς, πώς γράφουν τα ίδια τα θύματα, πώς και σε ποια γλώσσα μιλούν οι επιζώντες της Σοά για το άφατο. Αραγε διασώζουν την εγγύτητα και την οργή του μάρτυρα ή ουσιαστικά μουγγοί, άφωνοι, αρθρώνουν σπασμένες λέξεις, ασύνδετες φράσεις, που μοιάζουν με παιδικό ψέλλισμα, με επιθανάτιο ρόγχο, όπως οι τελευταίοι στίχοι του Πολ Τσέλαν;

Ο Νασίκας μοιάζει να συμφωνεί με τον αφορισμό του Ιμρε Κέρτες «Ο συγγραφέας της Σοά είναι, παντού και σε όλες τις γλώσσες, κάποιος που ζητάει πνευματικό άσυλο». Ωστόσο ο επιζών συγγραφέας, «ακόμη και αυτοεξόριστος μέσα στη γλώσσα», έχει εξασφαλίσει ένα γραπτό Σήμα, έχει πίσω του αφήσει ένα βιβλίο ως τελευταία κατοικία, «έστω μια υποτυπώδη ταφή φτιαγμένη από λέξεις», για τα εκατομμύρια όμως των ομοθρήσκων του, που χάθηκαν στα κρεματόρια, η μόνη δυνατή ταφή είναι η διάσωση του ονόματός τους σε ένα αρχείο, μια Ιστορία, έναν κατάλογο του Ερυθρού Σταυρού. Γράφοντας σήμερα πάνω σε έναν μικρό μπρούντζινο λίθο το επώνυμο, το όνομα, τις ημερομηνίες και τους τόπους γέννησης, ζωής και θανάτου, «προσφέρουμε μια ανθρώπινη ταφή στους εξαφανισμένους και η πράξη αυτή εξανθρωπίζει εμάς τους ζωντανούς», καταλήγει ο Κ. Νασίκας.

Περισσότερα: ΛΙΘΟΙ ΜΝΗΜΗΣ

Πληροφορίες

Δημιουργήθηκε : 11 Ιουλίου 2017

«…Σήμερα, ήρθα για να υπενθυμίσω ότι μια ήπειρος που τσακίστηκε και ταπεινώθηκε από μια βαρβαρότητα που δεν υπήρξε ποτέ όμοιά της, μπορεί να επανέλθει σε αρχές τρωτές, τις οποίες πρέπει πάντοτε να υπερασπιζόμαστε: τη δημοκρατία, το σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, τα θεμελιώδη δικαιώματα του φυσικού προσώπου. Διότι χωρίς αυτήν την ελπίδα δεν θα είχαμε  μπορέσει να επιζήσουμε, διότι χωρίς αυτήν την ελπίδα δεν μπορούμε να ζήσουμε, εγώ η επιζήσασα του  Άουσβιτς, εμείς οι μάρτυρες, ελπίζουμε ότι οι κυβερνήσεις, οι σημερινοί πολίτες και οι νέες γενιές, έχοντας διδαχτεί από το παρελθόν, θα έχουν τη θέληση να πολεμήσουν τις ιδεολογίες του θανάτου και του μίσους και θα κατορθώσουν να κτίσουν ένα κόσμο ανεκτικότητας, ελευθερίας, δικαιοσύνης και αδελφότητας». Με αυτά τα λόγια-παρακαταθήκη, μήνυμα διαχρονικό για την ευθύνη του Ολοκαυτώματος, την Μνήμη του και το μέλλον της ανθρωπότητας, η Σιμόν Βέϊλ είχε ολοκληρώσει την ομιλία της στην Αθήνα, στις 30 Ιανουαρίου 2006. Ήταν η κεντρική ομιλήτρια στην εκδήλωση για την Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος που είχαν διοργανώσει το ΚΙΣΕ και η Νομαρχία Αθηνών, παρουσία του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας Κ. Παπούλια (φωτογραφια) και διεθνών προσωπικοτήτων.

Αντί άλλου επικήδειου, αναδημοσιεύουμε το πλήρες κείμενο της ομιλίας της. Διαβάστε το εδώ. Σχετικό ρεπορτάζ από την εκδήλωση στα Χρονικά τ. 202 (Μαρ.-Απρ. 2006), σ. 12 – 13.

- Σχετικά: Στην ιστοσελίδα του ΚΙΣΕ για τον θάνατο της Σιμόν Βέιλ.

Πληροφορίες

Δημιουργήθηκε : 29 Ιουνίου 2017

Το Δημοτικό Σχολείο της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης κέρδισε το πρώτο βραβείο για τη δημιουργία οπτικοακουστικού υλικού στην κατηγορία «My Community» του διαγωνισμού που διοργάνωσε ο εκπαιδευτικός οργανισμός Centropa (www.centropa.org), ο οποίος δραστηριοποιείται στον τομέα της διάσωσης της μνήμης και της διαφύλαξης της εβραϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς σε Ευρώπη, ΗΠΑ και Ισραήλ.

Το βίντεο είναι αποτέλεσμα της ερευνητικής εργασίας των μαθητών της ΣΤ΄  τάξης του σχολείου: Παναγιώτη Αναγνωστόπουλου, Νεφέλης Ασπρίδου και Ζακ Βενουζίου, οι οποίοι σε συνεργασία με τις δασκάλες τους, Στέλλα Καλλέ και Αλέγρα Φρανσέ, πραγματοποίησαν συνεντεύξεις σε επιζώντες στρατοπέδων και κρυμμένα παιδιά της περιόδου του Ολοκαυτώματος, μέλη της Ι.Κ. Θεσσαλονίκης, με θέμα τη σχολική ζωή πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η έκθεση με τίτλο «Μνήμες σχολικής ζωής πριν από τον πόλεμο: Εβραίοι επιζώντες της Σοά αφηγούνται», που υλοποιήθηκε από τους μαθητές του σχολείου, παρουσιάστηκε από τις 26 Απριλίου  έως τις 12 Μαΐου  2017, στην αίθουσα "Αλλατίνη-Ντασσώ" του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης. 

Η πρωτοβουλία αυτή υποστηρίχθηκε από την Ισραηλιτική Κοινότητα  Θεσσαλονίκης και τέθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, της Πρεσβείας του Ισραήλ στην Ελλάδα, του Γενικού Προξενείου της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη, του Γαλλικού Ινστιτούτου και του Δήμου Θεσσαλονίκης και εντάχθηκε στο πρόγραμμα εκδηλώσεων μνήμης για την Ημέρα Πένθους για τα θύματα του Ολοκαυτώματος (Γιόμ Ασοά).

Δείτε ΕΔΩ το βίντεο που έλαβε το πρώτο βραβείο

Πληροφορίες

Δημιουργήθηκε : 27 Ιουνίου 2017

Της Σοφίας Χριστοφορίδου, makthes.gr, 25.6.2017

Κοινή η ανθρώπινη μοίρα, η ζωή να είναι θέμα τυχαιότητας και η νίκη απέναντι στο θάνατο να είναι πάντα πρόσκαιρη. Στη σύντομη πορεία μας στον κόσμο ό,τι αξίζει είναι “να αγαπάς τον άλλον, να μιλάς για όσα άδικα βλέπεις να συμβαίνουν γύρω σου και να προσφέρεις στην κοινωνία”.

Αυτό είναι το απόσταγμα ζωής ενός ανθρώπου που έκλεισε τα 90 του χρόνια κι ας είχε συναντηθεί με την απόλυτη βαρβαρότητα και το θάνατο ήδη από την εφηβεία του. Τότε δεν τον θεωρούσαν άνθρωπο, ήταν μόνο ο αριθμός 109565. Ο Χάιντς Κούνιο είναι ένας από τους τελευταίους Εβραίους της Θεσσαλονίκης που επέζησαν του Ολοκαυτώματος και την προηγούμενη εβδομάδα γιόρτασε τα 90ά γενέθλιά του.

Η ΑΤΥΧΙΑ ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΤΥΧΗ

Αν δεν ήταν η συγκυρία της στιγμής, το ρολόι της ζωής του θα είχε σταματήσει να χτυπά στα 15 του χρόνια. Έφτασε στο Άουσβιτς με την πρώτη αποστολή. Χαράματα, μισοκοιμισμένος άκουσε να φωνάζουν άγρια “ανοίξτε, ανοίξτε” και μετά “κατεβείτε, κατεβείτε”. Το τρένο ήταν γεμάτο με εβραίους χαμάληδες, φτωχούς λιμενεργάτες που καταλάβαιναν μόνο τα λαντίνο. Οι Γερμανοί ρώτησαν “ποιος μιλά γερμανικά, να κάνει ένα βήμα μπροστά”. Τέσσερις άνθρωποι σε όλο το τρένο μιλούσαν γερμανικά. Ήταν τα μέλη της οικογένειας Κούνιο. Η μητέρα ήταν γερμανόφωνη και μαθαίνοντας στα παιδιά της τη γλώσσα της τους έδωσε ζωή για δεύτερη φορά. Οι τέσσερίς τους επιστρατεύτηκαν, για να μεταφράζουν τις εντολές των Γερμανών στους Εβραίους, που έφταναν με κάθε αποστολή από τη Θεσσαλονίκη. “Η ζωή τελικά είναι θέμα τύχης;”, τον ρωτάμε. “Για εμάς ήταν η συγκυρία, το ότι φύγαμε με την πρώτη αποστολή”, λέει, κρατώντας στο χέρι του ένα ποτήρι σαμπάνια. Μία φορά μόνο μέθυσε στη ζωή του και στα 90 του χρόνια επιτρέπει στον εαυτό του να πιει και λίγο παραπάνω. “Η ζωή τελικά είναι ένα απροσδόκητο δώρο”, λέει με φιλοσοφική διάθεση, πριν να επιστρέψει στην τραγική αφήγησή του.

Αν η οικογένεια δεν είχε αναχωρήσει με το πρώτο τρένο, θα είχε κερδίσει λίγο ακόμη χρόνο ζωής, όπως χιλιάδες άλλοι, που εκτοπίστηκαν αργότερα, αλλά τελικά δεν ξέφυγαν από την τραγική τους μοίρα. Όμως τελικά αυτή η “ατυχία” τους να φτάσουν πρώτοι ήταν και η σωτηρία τους. Αν στο μεταξύ οι Ναζί έβρισκαν άλλους Εβραίους που ήξεραν γερμανικά, εκείνους θα χρησιμοποιούσαν, για να κάνουν τη δουλειά τους, και οι Κούνιο θα κατέληγαν στους φούρνους. Ο πατέρας του ήταν κουτσός, ο Χάιντς Κούνιο και η αδερφή του, 15-16 ετών, άνθρωποι που οι Ναζί δεν τους θεωρούσαν χρήσιμους και τους ξεφορτώνονταν αμέσως. “Η μόνη που θα δικαιούτο να ζήσει ήταν η μητέρα μου, που ήταν γερή, εμείς ήμασταν για το φούρνο. Αν δεν ξέραμε γερμανικά κι αν δεν είχαμε φτάσει πρώτοι, δεν θα ζούσαμε”, λέει στη “ΜτΚ”.

Περισσότερα: ΧΑΪΝΤΣ ΚΟΥΝΙΟ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΝΙΚΗΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΘΑΝΑΤΟ